Journal of Health Systems Research

Information System for Advocating Rational Drug Use Country Policy

2025-06-26T16:19:58+07:00

นับจากบทบรรณาธิการ “การขับเคลื่อนนโยบายการใช้ยาอย่างสมเหตุผลในประเทศไทย”⁽¹⁾ ในวารสารวิจัยระบบสาธารณสุข ฉบับ กรกฎาคม-กันยายน 2565 ถึงปัจจุบันเกือบ 3 ปี ยังมีบทความวิชาการการใช้ยาอย่างสมเหตุผลในประเทศไทยไม่มากนัก หนึ่งในนั้นก็คือ บทความเรื่องแรกของฉบับนี้ ที่รายงานผลการดำเนินงานการใช้ยาอย่างสมเหตุผลในโรงพยาบาลเอกชน⁽²⁾ ซึ่งเป็นกลุ่มโรงพยาบาลที่มักมีข้อมูลเปิดเผยน้อยที่สุด แต่ด้วยการพ่วงกับงานประจำของกรมสนับสนุนบริการสุขภาพที่มีพันธกิจหลักกับสถานพยาบาลเอกชน จึงรายงานผลสำรวจต่อเนื่องหลายปี เห็นแนวโน้มว่ามีพัฒนาการความร่วมมือที่ดีมากขึ้น ความใส่ใจในระบบยาของประเทศไทยมีมาต่อเนื่องเข้าทศวรรษที่ 5 แล้ว เมื่อวันที่ 2-3 เมษายน 2568 ที่ผ่านมา กองนโยบายแห่งชาติด้านยา สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา จัดประชุมวิชาการ ก้าวสู่ทศวรรษที่ 5 ระบบยาประเทศไทย ทบทวนว่า เดือนเมษายน พ.ศ.2524 รัฐมนตรีสาธารณสุขได้ประกาศนโยบายชาติด้านยา เป็นครั้งแรก ต่อมาวันที่ 4 พฤษภาคม 2536 มีมติคณะรัฐมนตรีให้แต่งตั้งคณะกรรมการแห่งชาติด้านยา ซึ่งต่อมา พัฒนาเป็น คณะกรรมการพัฒนาระบบยาแห่งชาติ (คยช.) ตามระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรี 2551⁽³⁾ ปัจจุบัน คยช. เป็นร่มใหญ่ให้ทั้ง คณะอนุกรรมการพัฒนาบัญชียาหลักแห่งชาติ และ คณะอนุกรรมการส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผล

องค์การอนามัยโลกสร้างกระแสนโยบายการใช้ยาอย่างสมเหตุผลบนกลไกนโยบายการพัฒนาบัญชียาหลักแห่งชาติตั้งแต่ก่อนการประชุมคณะผู้เชี่ยวชาญที่กรุงไนโรบี ประเทศเคนยา 25-29 พฤศจิกายน 2528⁽⁴⁾เมื่อครบ 35 ปี Holloway และ Henry รายงานการศึกษาความเข้มแข็งของการพัฒนาและการปฏิบัติตามนโยบายบัญชียาหลักแห่งชาติ กับการใช้ยาอย่างมีคุณภาพ (quality use of medicine: QUM) ในประเทศกำลังพัฒนา 56 ประเทศ พบความสัมพันธ์ของปัจจัยนโยบายว่า ปัจจัยนโยบาย 27 ปัจจัยของระบบยาในประเทศนั้นๆ มีความสัมพันธ์กับการใช้ยาอย่างมีคุณภาพเพิ่มขึ้นอย่างน้อยร้อยละ 2⁽⁵⁾ เป็นข้อค้นพบสำคัญที่องค์การอนามัยโลกกลั่นกรองเป็นคลังความรู้ 12 มาตรการสำคัญเชิงระบบของการใช้ยาอย่างสมเหตุผลในปัจจุบัน⁽⁶⁾

ในบทบรรณาธิการดังกล่าว ⁽¹⁾ แสดงแหล่งข้อมูลบางส่วนในการก้าวสู่ประเทศใช้ยาอย่างสมเหตุผลในประเทศไทย เริ่มจากข้อมูลในสถานพยาบาล ซึ่งส่วนใหญ่เป็นข้อมูลจากสถานพยาบาลของรัฐในสังกัดสำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข ในคลังข้อมูล Health Data Center ซึ่งสามารถนำเสนอในลักษณะ dashboard เพื่อสนับสนุนให้เปรียบเทียบตาม service plan อันเป็นกลไกของการตรวจราชการของกระทรวงสาธารณสุข แต่ระบบข้อมูลเพื่อสนับสนุนการเป็น “ประเทศใช้ยาสมเหตุผล” หรือ RDU Country ต้องแสดงให้เชื่อมโยงทั้ง โรงพยาบาลใช้ยาสมเหตุผล (RDU Hospital) ชุมชนใช้ยาสมเหตุผล (RDU Community) อำเภอใช้ยาสมเหตุผล (RDU District) และ จังหวัดใช้ยาสมเหตุผล (RDU Province) ซึ่งยังหาอย่างเป็นระบบได้ยากมาก

ชุดการวิจัยที่สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุขเคยให้การสนับสนุน อันประกอบด้วย การพัฒนากลไกสู่ประเทศใช้ยาอย่างสมเหตุผล⁽⁷⁾ การพัฒนาตัวชี้วัดเพื่อติดตามและประเมินผลประเทศใช้ยาอย่างสมเหตุผล⁽⁸⁾ การใช้ข้อมูล open data และ big data ในการประเมินประเทศใช้ยาสมเหตุผล^(9,10) ที่เป็นส่วนหนึ่งของการนำเสนอในที่ประชุม International Society to Improve the Use of Medicines (ISIUM) ที่จังหวัดเชียงใหม่ ปี 2566 ทำให้กระแสการผลักดันวาระการใช้ยาสมเหตุผลในที่ประชุมนานาชาติคึกคักอีกครั้ง

มองอีกด้านหนึ่งปัจจุบันข้อมูลการใช้ยาในระบบเบิกจ่ายในหลักประกันสุขภาพของประเทศไทยทั้งระดับโรงพยาบาล ระดับร้านยาคุณภาพ ได้พัฒนาความแม่นยำเชิงรหัสยา วิธีใช้ น่าจะพัฒนาต่อเพื่อให้ตอบสนองต่อการใช้ยาอย่างสมเหตุผล และอย่างมีคุณภาพ โดยพัฒนารหัสมาตรฐานการส่งตรวจผลการรายงานผลการส่งตรวจทางห้องปฏิบัติการ จะได้หลักฐานที่เป็นระบบกับแผน RDU Country และแผน Antimicrobial Resistance (AMR)

ในวันที่ 7-8 เดือนกรกฎาคม นี้ คณะอนุกรรมการส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผลจะใช้โอกาสการประชุม International Rational Use of Medicines Day 2025 ⁽¹¹⁾ ประกาศเป้าหมายประเทศไทยพัฒนาเป็น ประเทศใช้ยาอย่างสมเหตุผล ในปี 2573 (Thailand RDU Country 2030) พร้อมกับผลักดันให้เกิดบรรยากาศระดับนานาชาติ เช่น WHO และ ISIUM

Situation and Factors Affecting the Implementation of Rational Drug Use in Private Hospitals

2025-01-30T09:14:44+07:00

The assessment of the rational drug use (RDU) in private hospitals throughout Thailand has never been reported. Therefore, this research aimed to study the situation of rational drug use in private hospitals and analyze the factors affecting its implementation. Data from the 2021 to 2024 questionnaire surveys were analyzed. The questionnaire contained 3 parts: 1) general information of the hospital, 2) the rational drug use implementation according to the PLEASE (pharmacy and therapeutic committee, labeling, essential tools, awareness, special populations, ethics in prescription) guidelines, and 3) open-ended questions (only in 2024) asking for opinions on factors affecting the rational drug use implementation in private hospitals. More and more private hospitals voluntarily returned the questionnaires from 27.8% to 38.1%, 39.1%, and 49.3% consecutively. In addition, the average PLEASE scores also became higher from 65.7% to 68.8%, 71.6%, and 74.2% on RDU implementation. Drug labeling, including extended content labels, and patient information leaflets achieved the highest score (83.0-93.7%), because of the 2022 drug labeling circular. On the other hand, the provision of the essential tools to facilitate rational drug prescribing (57.9-68.4 %) and the RDU awareness creation to medical personnel and patients (65.1-70.2%) were the two least achieved topics. Cooperation and teamwork of medical personnel, policies, roles and support of hospital administrators, information technology supporting hospital services, attitudes of patients, and policies and supervision from regulatory agencies were revealed as important factors affecting the RDU implementation in private hospitals. These findings can be used for upscaling the nationwide private hospital RDU to have drug system standards, patient safety and reduce unnecessary drug costs.

Development of a Care Model Integrating Health Behavior Modification and Telemedicine for Glycemic Control in Uncontrolled Type 2 Diabetes Mellitus

2025-02-22T16:05:29+07:00

Background: The Ministry of Public Health has realized improving quality of diabetes care in response to the escalating global burden of diabetes. This study aimed to develop an integrated chronic care model promoting dietary behavior changes through a low-carbohydrate diet and strengthening self-care engagement via telemedicine. The intervention aimed to enhance self-management capacities, achieve glycemic control.

Methodology: The study employed a research and development design divided into three phases: problem situation analysis, model development, and evaluation of the model’s effectiveness. In phase 1, a qualitative study was conducted involving 7 service providers from the noncommunicable clinic and 15 uncontrolled type 2 diabetes patients purposively selected. Phase 2 focused on developing an integrated diabetes care model based on phase 1 findings, incorporating elements of the chronic care model, health literacy principles, and motivational theory. In phase 3, a quasi-experimental study was conducted among uncontrolled type 2 diabetes patients at four pilot sub-district health promoting hospitals. Participants were systematically allocated into two groups: an experimental group receiving the health behavior modification interventions and a comparison group receiving standard usual care. Each group consisted of 20 participants. Qualitative data were analyzed using content analysis, while quantitative data were analyzed using descriptive statistics, Fisher’s exact test, independent t-test, and multivariable regression analysis.

Results: The standard usual care service was ineffective in assessing patients’ self-management needs and providing individualized advice, resulting in service overcrowding and persistent inappropriate health behaviors among patients with diabetes. To address these issues, an integrated care system was developed, offering personalized self-management support, data transfer, and telemedicine-based follow-up at sub-district health promoting hospitals. Following implementation, patients demonstrated improved self-care behaviors, significant reductions in HbA1C levels, improved lipid profiles, and decreased use of glucose-lowering medications.

Conclusion: The integrated diabetes care model was effective in better glycemic and lipid control among uncontrolled type 2 diabetes patients. Scaling the implementation of this model to additional community hospitals could enhance effective diabetes care delivery at the local level. Furthermore, the model could be adapted as a diabetes remission model at sub-district health promoting hospitals.

Effectiveness and Feasibility Study of Movement Health Promotion and Fall Prevention Program in Elderly in Bangkok Area

2025-01-30T09:21:02+07:00

Currently, Thailand has more than 20% of its population aged 60 years and above. One in three elderly people in Thailand experiences falls, leading to physical and psychological consequences. The treatment after falls incurs considerable economic losses for the country. Therefore, fall prevention in the elderly is an important strategy for addressing this issue. This pilot study aimed to analyze the clinical outcomes and feasibility of health promotion services focusing on mobility and fall prevention for the elderly, operated by the physical therapy centers or clinics in Bangkok area. The study used a mixed method, combining quantitative and qualitative approaches. Secondary data on clinical outcomes from the health promotion project on fall prevention for the elderly, by the Physical Therapy Association of Thailand in the fiscal year 2024, and in-depth interviews with relevant stakeholders, were used. The data from 313 participants (266 low-fall risk and 47 high-fall risk) were analyzed. The results showed significant improvements in lower limb performance, arm strength, leg strength, as well as an increase in cognitive ability and a reduction in fear of falling in low-fall risk group. For the high-fall risk group, there were significant improvements in lower limb performance, leg strength, and a reduction in fear of falling. Additionally, the physical therapy service units were ready to provide fall prevention and health promotion services for the elderly, but involvement from government agencies or health policy-related entities was needed. The suggestions were that physical therapy health promotion services can help the elderly to improve physical performance and reduce the risk of falls. While physical therapists and clinics were ready for sustainable service delivery, greater involvement from government agencies in terms of data sharing and service accessibility of clients was essential.

Policy Recommendations for Health Workforce Management in Response to Pandemic for Primary Care Units Under the Provincial Administrative Organization

2025-02-12T07:42:01+07:00

The transfer of sub-district health promoting hospitals to provincial administrative organizations is a form of decentralization that affects health services for people in the area. This mixed methods study aimed to analyze situations of health workforce management and to develop policy recommendations for health workforce management at primary care units under provincial administrative organizations in response to pandemic. Qualitative data was collected from 64 people who are directors of the public health division, provincial administrative organizations and medical and public health staffs of health promoting hospitals by using interview guidelines. Quantitative data was collected among 410 service users of the sub-district health promoting hospitals using validated questionnaire asking demographic data and service satisfaction during the COVID-19 pandemic (Cronbach’s alpha 0.92). Demographic and service satisfaction data were analyzed using frequency, percentage, mean, and standard deviation. Qualitative data from interviews were analyzed using content analysis and then policy recommendations were developed. The results revealed that policy recommendations for directors of public health, provincial administrative organizations include 1) establish a workforce with expertise and a sufficient number to cope with the pandemic, 2) define clear roles of the workforce during an epidemic, 3) develop expertise in epidemiological investigations for health workforce in the public health division, and health promotion hospitals, 4) support health promotion hospitals with adequate facilities, isolation rooms, medicines and medical supplies to ensure operational safety, 5) organize a care system and provide welfare for health workforce working during the pandemic, and 6) establish measures and guidelines to support the operation of health workforce during an epidemic. Policy recommendations for directors of health promoting hospitals include 1) mobilize a sufficient health workforce for the pandemic, 2) manage missions in the epidemic effectively, 3) prepare facilities and emergency equipment storage to be ready for use in the event of an epidemic, and 4) organize the care and supply of health workforce during an epidemic.

Evaluation of Health Service Quality and Efficiency in Sub-District Health Promoting Hospitals Post-Transfer to Provincial Administrative Organizations

2025-04-08T20:45:06+07:00

This mixed-methods study aimed to evaluate the quality and efficiency of healthcare services in sub-district health promoting hospitals (SHPHs) after their transfer to Provincial Administrative Organizations (PAOs). Qualitative data were collected through in-depth interviews with 56 registered nurses as key informants from four provinces, while quantitative data were obtained from 400 service users across 10 provinces using a structured questionnaire based on the SERVQUAL framework. Content analysis was applied for qualitative data and descriptive statistics with t-tests were used for quantitative analysis. The qualitative results indicated that service continuity in basic, chronic, and emergency care was maintained post-transfer, despite increased administrative burdens and coordination gaps among staff. Quantitative findings revealed that public expectations significantly exceeded actual perceptions across all service dimensions (p < 0.05), with the largest gaps in tangible resources. Overall, service users remained satisfied with healthcare services but expressed higher expectations for further quality improvements.

Evaluation of the PM2.5 Health Risk Surveillance System in Nong Khai Province, Thailand: A Pilot in Health Region 8

2025-06-24T15:11:52+07:00

Fine particulate matter (PM2.5) pollution poses a global public health concern. In Thailand, Nong Khai Province, located in the 8th Regional Health, has frequently recorded 24-hour average PM2.5 levels exceeding national standards, often reaching levels that adversely affect health. Major sources of PM2.5 include open burning and transboundary haze, impacting a large segment of the population. This study aimed to evaluate the disease surveillance system for PM2.5 exposure-related diseases in Nong Khai province as a pilot area. A mixed-method research, using quantitative and qualitative approaches, was conducted in 2024, assessing both quantity and quality attributes of the disease surveillance system. The qualitative component included interviews with both executive and operational officers from relevant government agencies in the area between 21 February and 28 June 2024, capturing insights from both leadership and frontline personnel. The quantitative component utilized stratified sampling to collect data from patient medical records, which were then analyzed using descriptive statistics, including frequencies and percentages. Findings from the qualitative study revealed that all 13 interviewed officials (100%) acknowledged the importance of the surveillance system. They found it easy to report and noted its usefulness in disease prevention and control. However, issues such as reporting delays and ambiguities in disease coding guidelines were identified. The system was adaptable, with minimal disruption to routine operations. In the quantitative assessment, 345 medical records were reviewed, with 181 cases matched case definitions. The surveillance system demonstrated 100% sensitivity and a positive predictive value (PPV) of 53.1%. Completeness of data for age, gender, and nationality was 100%, and for ICD-10 codes was 98.8%. Accuracy levels for age, gender, nationality, and ICD-10 coding were 98.0%, 92.5%, 98.3%, and 94.8%, respectively. Data on age, gender, and date of service were considered to be representative. In conclusion, the study highlighted that the disease surveillance system demonstrated strong qualitative adaptability and high sensitivity in quantitative measures, but identified gaps in data accuracy and coding clarity. It is recommended that the system be enhanced with automated, real-time reporting capabilities, directly integrating with hospital HIS systems to reduce errors and improve efficiency. Additionally, the adoption of comprehensive disease coding, including codes like Z58.1 for PM2.5 exposure, is encouraged to strengthen surveillance, prevention, and control efforts.