การบริหารจัดการกำลังคนด้านการพยาบาลและสมรรถนะของพยาบาลเพื่อตอบสนองภาวะวิกฤตโควิด-19 ในระบบบริการทุติยภูมิและตติยภูมิ เขตสุขภาพที่ 10

จรูญศรี มีหนองหว้า; สาดี แฮมิลตัน; ปัทมา ผ่องศิริ; สุเพียร โภคทิพย์; เอมอร บุตรอุดม; พนัชญา ขันติจิตร; อรดี โชคสวัสดิ์; รัตนา บุญพา; เชาวลิต ศรีเสริม; ปัฐมาพร ใจกล้า; วิโรจน์ เซมรัมย์

ผู้แต่ง

จรูญศรี มีหนองหว้า วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค์ คณะพยาบาลศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสุข
สาดี แฮมิลตัน วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค์ คณะพยาบาลศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสุข
ปัทมา ผ่องศิริ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค์ คณะพยาบาลศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสุข
สุเพียร โภคทิพย์ โรงพยาบาลสรรพสิทธิประสงค์
เอมอร บุตรอุดม วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี ขอนแก่น คณะพยาบาลศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสุข
พนัชญา ขันติจิตร วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค์ คณะพยาบาลศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสุข
อรดี โชคสวัสดิ์ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค์ คณะพยาบาลศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสุข
รัตนา บุญพา วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค์ คณะพยาบาลศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสุข
เชาวลิต ศรีเสริม วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สรรพสิทธิประสงค์ คณะพยาบาลศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสุข
ปัฐมาพร ใจกล้า วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนี สุรินทร์ คณะพยาบาลศาสตร์ สถาบันพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสุข
วิโรจน์ เซมรัมย์ สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดอุบลราชธานี

คำสำคัญ:

การบริหารจัดการ, กำลังคนด้านการพยาบาล, สมรรถนะของพยาบาล, ภาวะวิกฤต, การแพร่ระบาดไวรัสโคโรนา 2019

บทคัดย่อ

ผู้ป่วยโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (โควิด-19) ที่เพิ่มมากขึ้นทำให้บุคลากรสาธารณสุขในโรงพยาบาลต้องมีภาระงานเพิ่มขึ้นมาก โดยเฉพาะวิชาชีพพยาบาลที่มีบทบาทสำคัญในการดูแลผู้ป่วยโดยตรง ทำให้ต้องมีการบริหารอัตรากำลังด้านการพยาบาลและพัฒนาสมรรถนะของพยาบาลเป็นการใหญ่ซึ่งแตกต่างกันไปตามบริบทของแต่ละโรงพยาบาล การวิจัยเชิงคุณภาพนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ถอดบทเรียนการบริหารจัดการกำลังคนด้านการพยาบาลและสมรรถนะของพยาบาลเพื่อตอบสนองภาวะวิกฤตโควิด-19 ในระบบบริการทุติยภูมิและตติยภูมิ เขตสุขภาพที่ 10 และ 2) เพื่อสังเคราะห์ข้อเสนอเชิงนโยบายการบริหารจัดการกำลังคนด้านการพยาบาลและสมรรถนะของพยาบาล เก็บข้อมูลเชิงคุณภาพช่วงตุลาคม 2564 - เมษายน 2565 ด้วยการวิเคราะห์เอกสาร สัมภาษณ์เชิงลึก และสนทนากลุ่ม มีผู้ให้ข้อมูลหลัก 240 คน ได้แก่ หัวหน้ากลุ่มการพยาบาล พยาบาลควบคุมโรคติดเชื้อ และพยาบาลที่ดูแลผู้ป่วยโควิด-19 ผู้ให้ข้อมูลรอง 53 คน ได้แก่ ผู้ตรวจราชการเขตสุขภาพที่ 10 ผู้แทนสภาการพยาบาล ผู้แทนกองการพยาบาล นายแพทย์สาธารณสุข กรรมการ emergency operation center (EOC) ผู้อำนวยการโรงพยาบาล และ แพทย์ผู้รักษาผู้ป่วยโควิด-19 วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา ข้อค้นพบประเด็นที่ 1) การจัดอัตรากำลังพยาบาล โดย 1.1) เกลี่ยอัตรากำลังจากหน่วยงานต่างๆ ทั้งในรูปแบบจิตอาสา การขอความร่วมมือหรือสั่งการ 1.2) ปรับการขึ้นเวรจาก 8 ชั่วโมงเป็น 12 ชั่วโมง และ 1.3) มอบหมายให้หัวหน้าหอผู้ป่วยที่มีภาระงานน้อยให้ช่วยนิเทศควบคุมกำกับการปฏิบัติงานที่หอผู้ป่วยโควิด-19 และประเด็นที่ 2) การพัฒนาสมรรถนะของพยาบาล โดย 2.1) ออกแบบการเพิ่มความรู้เป็นบทเรียนในการดูแลผู้ป่วยโควิด-19 ทั้งการป้องกันและการควบคุมการติดเชื้อ 2.2) ใช้การสอนทักษะหน้างานเป็นหลัก 2.3) พยาบาลใช้การสืบค้นหาความรู้จากสื่อออนไลน์ด้วยตนเอง และ 2.4) พยาบาลควบคุมโรคติดเชื้อในโรงพยาบาลได้รับบทบาทสำคัญให้เป็นผู้พัฒนาทักษะการป้องกันการแพร่กระจายเชื้อให้กับบุคลากรทุกคน และติดตามการเปลี่ยนแปลงแนวทางการดูแลผู้ป่วยและเผยแพร่แนวปฏิบัติเรื่องโควิด-19 ทั้งนี้ วิธีให้ความรู้และฝึกอบรมที่ใช้มากคือการฝึกสอนในการถอดและใส่ชุด personal protective equipment/powered air purifying respirator (PPE/PAPR) การช่วยใส่ท่อช่วยหายใจผู้ป่วยโควิด-19 การใช้เครื่องช่วยกระบวนการฟื้นคืนชีพอัตโนมัติ การจัดท่านอนคว่ำในผู้ป่วย acute respiratory distress syndrome (ARDS) และการดูแลผู้ป่วยใส่เครื่องช่วยหายใจ เป็นต้น ความสำเร็จในการดำเนินการเกิดจากความร่วมมือของพันธมิตรและผู้มีส่วนได้เสีย สำหรับข้อเสนอเชิงนโยบาย คือ กำหนดมาตรการในการจัดอัตรากำลังและสมรรถนะที่จำเป็นของพยาบาลในสถานการณ์วิกฤต มีระบบและกลไกการจัดอัตรากำลังที่ชัดเจน มีการพัฒนาสมรรถนะพยาบาลอย่างต่อเนื่อง และจัดสิ่งแวดล้อมในการทำงานให้พยาบาลสามารถแสดงบทบาทในการดูแลผู้ป่วยเชิงวิชาชีพได้อย่างเหมาะสม

References

World Health Organization (Thailand). Coronavirus disease (COVID-19) questions and answers [Internet]. [cited 2021 May 31]. Available from: https://www.who.int/thailand/emergencies/novel-coronavirus-2019/q-a-on-covid-19.

Department of Medical Service. Practice guidelines for medical personal who contacted the confirmed COVID-19 patients [Internet]. [cited 2021 May 21]. Available from: https://covid19.dms.go.th/backend/Content/Content_File/Covid_Health/Attach/25640521210105PM_HCW%20Covid-19_vaccine_ns_21052021.pdf. (in Thai)

Department of Disease Control. Practice guideline in surveillance and outbreak investigation in (Coronavirus Disease 2019 [Internet]. [cited 2021 Jun 1]. Available from: https://ddc.moph.go.th/viralpneumonia/file/g_srrt/g_srrt_010664.pdf. (in Thai)

Emergency Operation Center, Department for Disease Control. Situation reports [Internet] [cited 2021 May 21] Available from https://ddc.moph.go.th/viralpneumonia/eng/situation.php.

Salazar de Pablo G, Vaquerizo-Serrano J, Catalan A, Arango C, Moreno C, Ferre F, et al. Impact of coronavirus syndromes on physical and mental health of health care workers: Systematic review and meta-analysis. J Affect Disord 2020;275:48–57. Available from: https://doi.org/10.1016/j.jad.2020.06.022.

Kaewyasri K, Soontaraviratana B. The Guidelines and impact from coronavirus disease (Covid-19) in Loei province. Academic Journal of Community Public Health 2021;7(1):16-34. (in Thai)

Teriakidis A, McNitt J, McAllister M, Sizemore O, Lindemann P. COVID-19 impact on nurse staffing and ICU beds [Internet]. [cited 2021 Jan 1] Available from: https://ehrn.org/articles/covid-19-impact-on-nurse-staffing-and-icu-beds.

Moazzami B, Razavi-Khorasani N, Dooghaie MA, Farokhi E, Rezaei N. COVID-19 and telemedicine: immediate action required for maintaining healthcare providers well-being. J Clin Virol 2020;104345. Available from: https://doi.org/10.1016/j.jcv.2020.104345.

Sirois FM, Owens J. Factors associated with psychological distress in dealth-care workers during an infectious disease outbreak: a rapid systematic review of the evidence. Front. Psychiatry 2021;11:589545. Available from: https://doi.org/10.3389/fpsyt.2020.589545.

Tan B, Chew N, Lee G, Jing M, Goh Y, Yeo L, et al. Psychological impact of the COVID-19 pandemic on health care workers in Singapore. Ann Intern Med 2020;173(4):317–20. Available from: https://doi.org/10.7326/M20-1083.

Azoulay E, Cariou A, Bruneel F, Demoule A, Kouatchet A, Reuter D, et al. Symptoms of anxiety, depression, and peritraumatic dissociation in critical care clinicians managing patients with COVID-19. A cross-sectional study. Am J Respir Crit Care Med 2020;202(10):1388–98. Available from: https://doi.org/10.1164/rccm.202006-2568OC.

Thai Red Cross Society. International Committee of The Red Cross I (CRC) article: more than 600 abuses happened with health care personnel since the spread of COVID-19 [Internet]. [cited 2020 May 21]. Available from: https://www.redcross.or.th/news/information/11624/. (in Thai)

Shoja E, Aghamohammadi V, Bazyar H, Moghaddam HR, Nasiri K, Dashti M, et al. Covid-19 effects on the workload of Iranian healthcare workers. BMC public health 2020;20(1):1636. Available from: https://doi.org/10.1186/s12889-020-09743-w.

Felice C, Di Tanna GL, Zanus G, Grossi U. Impact of COVID-19 outbreak on healthcare workers in Italy: results from a national E-survey. J Community Health 2020;45(4):675–83. Available from: https://doi.org/10.1007/s10900-020-00845-5.

Gao X, Jiang L, Hu Y, Li L, Hou L. Nurses’ experiences regarding shift patterns in isolation wards during the COVID-19 pandemic in China: a qualitative study. J. Clin. Nurs. 2020;29(21-22):4270–80. Available from: https://doi.org/10.1111/jocn.15464.

Esposito CL, Contreras SL, DeGaray C. Nurses unions can help reduce stress, burnout, depression, and compassion fatigue during the COVID-19 pandemic, Part 3. J N Y State Nurses Assoc 2021;48(1):30–51.

Lai J, Ma S, Wang Y, Cai Z, Hu J, Wei N, et al. Factors associated with mental health outcomes among health care workers exposed to coronavirus disease 2019. JAMA network open 2020;3(3):e203976. Available from: https://doi.org/10.1001/jamanetworkopen.2020.3976.

Montoya L, Jonathan T, Mitchell A, Delaney L, Freeman L, Kelly M, et al. Enhancing nursing capacity to provide patient care in a pandemic. Nursing leadership (Toronto, Ont.) 2020;33(4):35–44. Available from: https://doi.org/10.12927/cjnl.2021.26422.

Sungkeaw S, Harnirattisai T, Srisatidnarakul B. Registered Nurses’ Competency in Caring for Emerging Infectious Diseases. JTNMC 2020;35(3):69-86. (in Thai)

McLeroy KR, Bibeau D, Steckler A, Glanz K. An ecological perspective on health promotion programs. Health Education Quarterly 1988;15(4):351-77. doi: 10.1177/109019818801500401.

White M, Cohan A. A guide to capturing lessons learned. The Nature Conservancy 2016.

Bambi S, Iozzo P, Lucchini A. New issues in nursing management during the COVID-19 pandemic in Italy. AM J CRIT CARE. 2020;29:e1-e2. 10.4037/ajcc2020937.

Nursing Division, Ministry of Public Health. ‘Nursing division’ workforce management planning ‘Nurses-supportive team’ for COVID-19 patient care’. [cited 2020 May 25]. Available from: https://www.hfocus.org/content/2020/03/18789. (in Thai)

Zhang X, Jiang Z, Yuan X, et al. Nurses reports of actual work hours and preferred work hours per shift among frontline nurses during coronavirus disease 2019 (COVID-19) epidemic: a cross-sectional survey. Int J Nurs Stud Adv. 2021;3:100026. doi:10.1016/j.ijnsa.2021.100026.

Battle C, Temblett P. 12-hour nursing shifts in critical care: a service evaluation. J Intensive Care Soc 2018;19(3):214–8. doi: 10.1177/1751143717748094.

Dwyer T, Jamieson L, Moxham L, Smith K. Evaluation of the 12-hour shift trial in a regional intensive care unit. J Nurs Manag 2007;15:711–20.

King R, Ryan T, Senek M, Wood E, Taylor B, Tod A, et al. The impact of COVID-19 on work, training and well-being experiences of nursing associates in England: a cross-sectional survey. Nursing Open. 2022;9:1822–31. Available from: https://doi.org/10.1002/nop2.928.

World Health Organization. Health workforce policy and management in the context of the COVID-19 pandemic response: interim guidance. [cited 2020 Dec 3]. (No. WHO/2019-nCoV/health workforce/2020.1).

Toprasert T. Competency of nurse in emerging infectious disease care, Bamrasnaradura Infectious Disease Institute. J Bamrasnaradura Infect Dis Inst 2021;15(1):25-36. Available from: https://doi.org/10.14456/jbidi.2021.1. (in Thai)

Sathira-Angkura,T, Leelawongs S, Srisuthisak S, Puttapitukpol S, Yonchoho N, Jamsomboon K. Development of nursing administration model in the COVID-19 outbreak situation of hospitals under the Ministry of Public Health. J. HEALTH Sci 2021;30(2):320-33.

National Council of State Boards of Nursing. Policy Brief: U.S. Nursing Leadership Supports Practice/Academic Partnerships to Assist the Nursing Workforce during the COVID-19 Crisis. 2021 [cited 2023 Apr 21]. Available from: https://www.ncsbn.org/papers/policy-brief-us-nursing-leadership-supports-practiceacademic-partnerships-to-assist-the-nursing-workforce-during-the-covid19-crisis.

Chinlumprasert N. Vision and leadership of nurses in leveraging the strategic direction of global healthcare. TJN [Internet]. 2021 Jun 14 [cited 2023 Jun 17];70(2):62-71. Available from: https://he02.tci-thaijo.org/index.php/TJN/article/view/.

Moscou-Jackson G, Homme M, Day J. Non-direct care nurses: Professional identity and role in the COVID-19 Pandemic. J Nurs Adm 2022;52(4):211-6. doi: 10.1097/NNA.0000000000001133.