การพัฒนาแนวทางการดูแลเพื่อบำบัดผู้ใช้สารเสพติดที่มีภาวะซึมเศร้า

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action research) มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์ของผู้ใช้สารเสพติดที่มีภาวะซึมเศร้า พัฒนาแนวทางการดูแลเพื่อบำบัดผู้ใช้สารเสพติดที่มีภาวะซึมเศร้า และประเมินผลแนวทางการดูแลเพื่อบำบัดผู้ใช้สารเสพติดที่มีภาวะซึมเศร้า ประชากร คือ ผู้ใช้สารเสพติดที่มีภาวะซึมเศร้าระดับเล็กน้อย-ระดับรุนแรง ทุกราย ที่อยู่ในพื้นที่ตำบลหัวขวาง อำเภอโกสุมพิสัย จังหวัดมหาสารคาม เครื่องมือที่ใช้คือ แนวทางการดูแลเพื่อบำบัดผู้ใช้สารเสพติดที่มีภาวะซึมเศร้า แบบคัดกรองโรคซึมเศร้าด้วย 2 คำถาม (2Q)  แบบคัดกรองโรคซึมเศร้าด้วย 9 คำถาม (9Q)  แบบประเมินการฆ่าตัวตาย 8 คำถาม (8Q) แบบประเมินความเครียด (ST-5) และแบบสอบถามการเห็นคุณค่าในตนเอง สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล คือ ร้อยละ (Percentage) ค่าเฉลี่ย (Mean) ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) Chi-Square Test และ Paired t-test

ผลการวิจัย ได้รูปแบบการพัฒนาแนวทางการดูแลเพื่อบำบัดผู้ใช้สารเสพติดที่มีภาวะซึมเศร้า กิจกรรมทั้งหมด มี 8 กิจกรรม จัดลักษณะกิจกรรมกลุ่ม ใช้เวลาครั้งละ 90-120 นาที สัปดาห์ละ 1 ครั้ง รวม 8 สัปดาห์  จะมีการประเมินหลังการทำกิจกรรมและมีการบ้านทุกครั้งหลังการฝึก พบว่า การคัดกรองโรคซึมเศร้าด้วย 2 คำถาม (2Q) ของผู้ใช้สารเสพติดที่มีภาวะซึมเศร้าหลังเข้าร่วมโครงการพัฒนาแนวทางการดูแล ผู้มีผลบวกของการคัดกรองลดลงจาก 24 ราย ร้อยละ 100 เหลือ 11 ราย คิดเป็นร้อยละ 45.8 ผลเปรียบเทียบการคัดกรองโรคซึมเศร้าด้วย 9 คำถาม (9Q) ของผู้ใช้สารเสพติดที่มีภาวะซึมเศร้าก่อนและหลังเข้าร่วมโครงการพัฒนาแนวทางการดูแล พบว่ามีค่าเฉลี่ยคะแนนลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (Mean difference =6.92, 95%CI 5.77-8.06, p-value<0.05) การคัดกรองด้วยแบบประเมินความเครียด (ST-5) หลังเข้าร่วมโครงการ มีค่าเฉลี่ยคะแนนลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (Mean difference=4.46, 95%CI 3.69-5.23, p-value<0.05) การคัดกรองด้วยแบบสอบถามการเห็นคุณค่าในตนเองหลังเข้าร่วมโครงการ มีค่าเฉลี่ยคะแนนเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (Mean difference=-0.78, 95%CI -0.99 ถึง -0.56, p-value <0.05) แต่การคัดกรองด้วยแบบประเมินการฆ่าตัวตาย 8 คำถาม (8Q) ก่อนและหลังเข้าร่วมโครงการ มีค่าเฉลี่ยคะแนนไม่แตกต่างกัน

 จากการศึกษาพบว่า หลังผู้ใช้สารเสพติดที่มีภาวะซึมเศร้าเข้าร่วมโครงการพัฒนาแนวทางการดูแล มีการเห็นคุณค่าในตนเองเพิ่มขึ้น ผลการคัดกรองซึมเศร้าและความเครียดดีขึ้น จึงควรใช้แนวทางการดูแลนี้อย่างต่อเนื่อง และเผยแพร่ไปใช้กับโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลหรือโรงพยาบาลอื่นต่อไป