ปัจจัยเสี่ยงต่อการกดภูมิต้านทานภาวะล้มเหลวทางไวรัส และการเสียชีวิตของผู้ป่วยเด็ก และวัยรุ่นที่ติดเชื้อเอชไอวี

บทคัดย่อ

ความเป็นมา: เพื่อให้บรรลุเป้าหมายการยุติปัญหาเอดส์ในปี พ.ศ.2573 ของสหประชาชาติและประเทศไทยจึงศึกษาปัจจัยเสี่ยงต่อการกดภูมิต้านทาน ภาวะล้มเหลวทางไวรัส และการเสียชีวิตของผู้ป่วยเด็ก และวัยรุ่นที่ติดเชื้อเอชไอวี เพื่อเป็นข้อมูลในการพัฒนา และกำหนดแนวทางปฏิบัติที่สอดคล้องกับบริบทของการดูแถรักษาผู้ป่วยในระบบบริการทางการแพทย์และสาธารณสุขต่อไป
วัตถุประสงค์: ศึกษาปัจจัยเสี่ยงต่อการกดภูมิต้านทาน ภาวะล้มเหลวทางไวรัส และการเสียชีวิตของผู้ป่วยเด็ก และวัยรุ่นี้ที่ติดเชื้อเอชไอวี ในโรงพยาบาลนครปฐม
วิธีการศึกษา: ศึกษาย้อนหลังแบบ Cohort Study ในเด็กและวัยรุ่นที่ติดเชื้อเอชไอวี (0-20 ปี) ช่วงเมษายน พ.ศ. 2544 - มีนาคม พ.ศ. 2563 (19 ปี) รวบรวมข้อมูลทั่วไปและข้อมูลทางคลินิกก่อนและหลังการรักษาด้วยยาต้านไวรัส วิเคราะห์ปัจจัยเสี่ยงต่อการกดภูมิต้านทาน ภาวะล้มเหลวทางไวรัส และการเสียชีวิต
ของผู้ป่วย โดย chi-square และ multivariate logistic regression โดยคำนวณ odds ratio ที่ระดับ 95% confidence interval p-value < 0.05 มีนัยสำคัญทางสถิติ
ผลการศึกษา: ผู้ป่วยทั้งหมด 150 คน ที่ได้รับการตรวจ CD4 เพศหญิง 58.7% อายุเริ่มรักษา > 5-15 ปี มี 65.7% ใช้ศูตรยา non-PI based 92.6% คงสูตรยาเดิม 61.1% น้ำหนักและส่วนสูง 50 percentile (PT) จำนวนเพิ่มขึ้นหลังการรักษาจาก 25.2% และ 24.5% เป็น 42.5% และ 43.2% ตามลำดับ CD4 ตั้งต้น
20% มีเพียง 26.5% หลังการรักษา CD4 สุดท้าย 20% เพิ่มขึ้นเป็น 66.7% ส่วนใหญ่มีชีวิต 87.3% เสียชีวิต 12.79 ขาดนัด 12% ปัจจัยเสี่ยงต่อค่า CD4 < 20% ที่มีนัยสำคัญทางสถิติ ดังนี้ ส่วนสูงสุดท้าย < 3" PT มีความเสี่ยง 19.8 เท่า drug adherence ต่ำ มีความเสี่ยง 1 1.7 เท่า น้ำหนักสุดท้าย < 3" PT มีความเสี่ยง 4.2 เท่า ส่วนสูงตั้งต้น < 3" PT มีความเสี่ยง 2.35 เท่า viral load (VL) สุดท้ายที่ 2 20 copics/cu.mm. มีความเสี่ยง 2.1 เท่าเริ่มยาต้านไวรัสช้าที่อายุ > 5-15 ปี มีความเสี่ยง 1.6 เท่า ปัจชัยเสี่ยงต่อภาวะล้มเหลวทางไวรัส(VL สุดท้าย 2 20 copies/cu.mm.) ที่มีนัยสำคัญทางสถิติ คือ การเสียชีวิตมีความเสี่ยง 11.4 เท่า ภาวะดื้อยาสูตรแรกมีความเสี่ยง 4.98 เท่า drg adherence ต่ำ มีความเสี่ยง 3.37 เท่า อายุเริ่มยาต้านไวรัสช้า > 5-15 ปี มีความเสี่ยง 2.62 เท่า ส่วนสูงสุดท้าย < 3" PT และ CD4 สุดท้าย < 20% มีความเสี่ยง 2.11 เท่ากัน และน้ำหนักตั้งต้น < 3" PT มีความเสี่ยง 1.6 เท่า ปัจจัยเสี่ยงต่อการเสียชีวิตอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ คือ CD4สุดท้าย < 20%6 และ drug adherence ต่ำ มีความเสี่ยงสูงมาก (คำนวณค่าไม่ได้เพราะผู้ป่วยเสียชีวิตทุกคน มีค่า CD4 < 20% และ drug adherence ต่ำ) น้ำหนักสุดท้าย < 3" PT ความเสี่ยง 20.52 เท่า ส่วนสูงสุดท้าย< 3* PT มีความเสี่ยง 20.23 เท่า น้ำหนักตั้งต้น < 3" PT มีความเสี่ยง 13.6 เท่า ส่วนสูงตั้งต้น < 3" PT มีความเสี่ยง 7.34 เท่า อายุเริ่มยาด้านไวรัสช้า > 5-15 ปี มีความเสี่ยง 3.05 เท่าและ VL สุดท้ายที่ 2 20 copiey
cu.mm. มีความเสี่ยง 2.43 เท่า
สรุป: การเริ่มยาต้านไวรัสช้าที่ระดับ CD4 ตั้งต้นต่ำ, น้ำหนักส่วนสูงต่ำ รวมทั้ง drug adherence ที่ต่ำ และปริมาณเชื้อไวรัสสุดท้ายที่สูง เป็นปัจจัยเสี่ยงต่อการกดภูมิต้านทาน, ภาะล้มเหลวทางไวรัส และการเสียชีวิต ของผู้ป่วยเด็กและวัยรุ่นที่ดิดเชื้อเอชไอวี ในโรงพยาบาถนครปฐม