การกระจายทางภูมิศาสตร์และรูปแบบฤดูกาลของการระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสนิปาห์

Main Article Content

ภูวิศ ชโลธร
วรพงศ์ กาญจนาคาร
พิชชานันท์ เต็งอำนวย
รภัทภร ลิ้มจำรูญรัตน์
นันท์นภัส หริพจน์ทวีกุล
อัจฉราลักษณ์ วรเทพพุฒิพงษ์

บทคัดย่อ

ไวรัสนิปาห์เป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญ โดยองค์การอนามัยโลกจัดให้เป็นหนึ่งในไวรัสอุบัติใหม่ที่อันตรายที่สุด เนื่องจากสามารถก่อให้เกิดโรคทางเดินหายใจรุนแรงและโรคสมองอักเสบ ซึ่งมีอัตราการเสียชีวิตสูง การระบาดของไวรัสนี้ไม่เพียงส่งผลกระทบต่อสุขภาพของประชาชนเท่านั้น แต่ยังกระทบต่อระบบสาธารณสุขเศรษฐกิจ สร้างความตื่นตระหนกในสังคม การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและการขยายตัวของเมืองทำให้มนุษย์มีโอกาสสัมผัสกับสัตว์ป่ามากขึ้น จึงยิ่งเน้นย้ำถึงความสำคัญของการทำความเข้าใจไวรัสชนิดนี้ เพื่อป้องกันการระบาด แม้ว่าไวรัสจะยังไม่กลับมาระบาดซ้ำในประเทศมาเลเซีย สิงคโปร์ และฟิลิปปินส์ แต่ในบังกลาเทศและอินเดียยังคงเกิดการระบาดอย่างต่อเนื่อง ซึ่งมักเกี่ยวข้องกับช่วงฤดูผสมพันธุ์ของค้างคาวและฤดูกาลเก็บเกี่ยวอินเดียพบการระบาดแล้ว 9 ครั้ง ขณะที่บังกลาเทศพบการระบาดเกือบทุกปี โดยมีลักษณะการระบาดตามฤดูกาล และพื้นที่เฉพาะข้อมูลเกี่ยวกับการกระจายทางภูมิศาสตร์และฤดูกาลของการระบาดไวรัสนิปาห์ จึงเป็นประโยชน์ต่อการทำความเข้าใจการแพร่เชื้อข้ามสายพันธุ์ และสนับสนุนการวางกลยุทธ์ด้านสาธารณสุขได้อย่างมีประสิทธิภาพ

Article Details

รูปแบบการอ้างอิง
1.
ชโลธร ภ, กาญจนาคาร ว, เต็งอำนวย พ, ลิ้มจำรูญรัตน์ ร, หริพจน์ทวีกุล น, วรเทพพุฒิพงษ์ อ. การกระจายทางภูมิศาสตร์และรูปแบบฤดูกาลของการระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสนิปาห์. J Raj Pracha Samasai Institute [อินเทอร์เน็ต]. 20 สิงหาคม 2025 [อ้างถึง 23 สิงหาคม 2025];9(2):28-3. available at: https://he04.tci-thaijo.org/index.php/rpsi/article/view/3008
ประเภทบทความ
บทความฟื้นวิชา (Review Article)

เอกสารอ้างอิง

Parrish CR, Holmes EC, Morens DM, Park EC, Burke DS, Calisher CH, et al. Cross-species virus transmission and the emergence of new epidemic diseases. Microbiology and Molecular Biology Reviews. 2008;72(3):457-70. doi. 10.1128/mmbr.00004-08

Goh KJ, Tan CT, Chew NK, Tan PSK, Kamarulzaman A, Sarji SA, et al. Clinical features of Nipah virus encephalitis among pig farmers in malaysia. New England Journal of Medicine. 2000;342(17):1229-35. doi. 10.1056/NEJM200004273421701

Chua KB, Goh KJ, Wong KT, Kamarulzaman A, Tan PSK, Ksiazek TG, et al. Fatal encephalitis due to nipah virus among pig-farmers in malaysia. The Lancet. 1999;354(9186):1257-9. doi. 10.1016/S0140-6736(99)04299-3

Looi LM, Chua KB. Lessons from the nipah virus outbreak in malaysia. The Malaysian Journal of Pathology. 2007;29(2):63-7.

Chew MHL, Arguin PM, Shay DK, Goh K, Rollin PE, Shieh W, et al. Risk factors for nipah virus infection among abattoir workers in singapore. The Journal of Infectious Diseases. 2000;181(5):1760-3. doi. 10.1086/315443

Rahman M, Chakraborty A. Nipah virus outbreaks in bangladesh: A deadly infectious disease. WHO South-East Asia Journal of Public Health. 2012;1(2):208–12. doi. 10.4103/2224-3151.206933

Epstein JH, Anthony SJ, Islam A, Kilpatrick AM, Ali Khan S, Balkey MD, et al. Nipah virus dynamics in bats and implications for spillover to humans. Proceedings of the National Academy of Sciences. 2020;117(46):29190-201. doi. 10.1073/pnas.2000429117

Uwishema O, Wellington J, Berjaoui C, Muoka KO, Onyeaka CVP, Onyeaka H. A short communication of nipah virus outbreak in india: An urgent rising concern. Annals of Medicine and Surgery. 2022;82:104599. doi. 10.1016/j.amsu.2022.104599

Aditi, Shariff M. Nipah virus infection: A review. Epidemiology and infection. 2019;147:e95. doi. 10.1017/S0950268819000086

Khan S, Akbar SMF, Mahtab MA, Uddin MdN, Rashid MdM, Yahiro T, et al. Twenty-five years of nipah outbreaks in southeast asia: A persistent threat to global health. IJID Regions. 2024;13:100434. doi. 10.1016/j.ijregi.2024.100434

Thiagarajan K. Nipah virus: kerala reports second death in four months. BMJ. 2024;386:q2058. doi. 10.1136/bmj.q2058

Nazmunnahar, Idbaïh A, Roknuzzaman ASM, Islam MdR. The recent Nipah virus outbreak in Bangladesh could be a threat for global public health: a brief report. Health Science Reports. 2023;6(7)1-6. doi. 10.1002/hsr2.1423

Satter SM, Aquib WR, Sultana S, Sharif AR, Nazneen A, Alam MR, et al. Tackling a global epidemic threat: nipah surveillance in bangladesh, 2006–2021. PLOS Neglected Tropical Diseases. 2023;17(9):e0011617. doi. 10.1371/journal.pntd.0011617

Luby SP, Hossain MJ, Gurley ES, Ahmed BN, Banu S, Khan SU, et al. Recurrent zoonotic transmission of nipah virus into humans, Bangladesh, 2001–2007. Emerging Infectious Diseases. 2009;15(8):1229–35. doi. 10.3201/eid1508.081237

Wacharapluesadee S, Ngamprasertwong T, Kaewpom T, Kattong P, Rodpan A, Wanghongsa S, et al. Genetic characterization of nipah virus from thai fruit bats (Pteropus lylei). Asian Biomedicine. 2017;7(6):8139. doi. 10.5372/1905-7415.0706.244

Chua KB, Bellini WJ, Rota PA, Harcourt BH, Tamin A, Lam SK, et al. Nipah virus: a recently emergent deadly paramyxovirus. Science. 2000;288(5470):1432-5. doi. 10.1126/science.288.5470.1432.

Harcourt BH, Lowe L, Tamin A, Liu X, Bankamp B, Bowden N, et al. Genetic characterization of nipah virus, bangladesh, 2004. Emerging Infectious Diseases. 2005;11(10):1594–7.

doi. 10.3201/eid1110.050513

Wong JJ, Chen Z, Chung JK, Groves JT, Jardetzky TS. EphrinB2 clustering by Nipah virus G

is required to activate and trap F intermediates at supported lipid bilayer–cell interfaces. Science Advances. 2021;7(5):eabe1235. doi. 10.1126/sciadv.abe1235

Karlin D, Belshaw R. Detecting remote sequence homology in disordered proteins: discovery of conserved motifs in the n-termini of mononegavirales phosphoproteins. PLoS ONE. 2012;7(3):e31719. doi. 10.1371/journal.pone.0031719

Krähling V, Dolnik O, Kolesnikova L, Schmidt-Chanasit J, Jordan I, Sandig V, et al. Establishment of fruit bat cells (rousettus aegyptiacus) as a model system for the investigation of filoviral infection. PLoS Neglected Tropical Diseases. 2010;4(8):e802.

doi. 10.1371/journal.pntd.0000802

Islam MS, Sazzad HMS, Satter SM, Sultana S, Hossain MJ, Hasan M, et al. Nipah virus transmission from bats to humans associated with drinking traditional liquor made from date palm sap, bangladesh, 2011–2014. Emerging Infectious Diseases. 2016;22(4):664–70. doi. 10.3201/eid2204.151747

Singh RK, Dhama K, Chakraborty S, Tiwari R, Natesan S, Khandia R, et al. Nipah virus: epidemiology, pathology, immunobiology and advances in diagnosis, vaccine designing and control strategies – a comprehensive review. Veterinary Quarterly. 2019;39(1):26–55.

doi. 10.1080/01652176.2019.1580827

Gurley ES, Montgomery JM, Hossain MJ, Bell M, Azad AK, Islam MR, et al. Person-to-person transmission of nipah virus in a bangladeshi community. Emerging Infectious Diseases. 2007;13(7):1031-37. doi. 10.3201/eid1307.061128

Alam AM. Nipah virus, an emerging zoonotic disease causing fatal encephalitis. Clinical Medicine. 2022;22(4):348-52. doi. 10.7861/clinmed.2022-0166

Goh GKM, Dunker AK, Foster JA, Uversky VN. Nipah shell disorder, modes of infection, and virulence. Microbial Pathogenesis. 2020;141:103976. doi. 10.1016/j.micpath.2020.103976

Lee B. Envelope-receptor interactions in nipah virus pathobiology. Annals of the New York Academy of Sciences. 2007;1102(1):51–65. doi. 10.1196/annals.1408.004

Morse SS, Mazet JA, Woolhouse M, Parrish CR, Carroll D, Karesh WB, et al. Prediction and prevention of the next pandemic zoonosis. The Lancet. 2012;380(9857):1956-65. doi. 10.1016/S0140-6736(12)61684-5

Muzeniek T, Perera T, Siriwardana S, Bas D, Bayram F, Öruc M, et al. Comparative virome analysis of individual shedding routes of Miniopterus phillipsi bats inhabiting the wavul Galge cave, sri Lanka. Scientific Reports. 2023;13(1):12859. doi. 10.1038/s41598-023-39534-3