การพยาบาลผู้ป่วยโรคตับแข็งที่มีภาวะแทรกซ้อนเลือดออกจากหลอดเลือดดำโป่งพอง บริเวณหลอดอาหาร : กรณีศึกษา

บทคัดย่อ

โรคตับแข็งเป็นโรคตับระยะสุดท้ายของโรคตับหลายชนิดโดยการดำเนินโรคเกิดจากการอักเสบเรื้อรังที่เรียกว่า โรคตับเรื้อรัง (Chronic live disease) เข้าสู่โรคตับแข็งในระยะเริ่มต้นจนถึงโรคตับแข็งระยะสุดท้าย  (End–stage liver disease) โดยสาเหตุอาจเกิดจากการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบแบบเรื้อรัง โรคตับคั่งไขมัน หรือกลุ่มโรคตับอักเสบจากภูมิต้านทานตัวเอง ทั้งนี้ลักษณะทางกายวิภาคที่จำเพาะในโรคตับแข็งได้แก่ การสร้างพังผืดในตับที่มากขึ้นจะส่งผลให้ผู้ป่วยมีการเปลี่ยนแปลงทางสรีรวิทยาต่างๆตามมา ไม่ว่าจะเป็นการเพิ่มขึ้นของแรงดันเลือดในระบบหลอดเลือดดำพอร์ทัลจากการที่เลือดไหลเวียนเข้าตับลดลงหรือเกิดการทำงานที่ถดถอยลงของตับจนนำไปสู่ภาวะแทรกซ้อนต่างๆที่อาจเป็นอันตรายถึงแก่ชีวิต ได้แก่ ภาวะเลือดออกจากหลอดเลือดดำโป่งพองบริเวณหลอดอาหาร (Esophageal varices) โรคสมองที่มีเหตุจากโรคตับ ท้องมาน มะเร็งตับ เป็นต้น

 จากกรณีศึกษาพบว่าผู้ป่วยรายนี้มาโรงพยาบาลด้วยอาการสำคัญคือ อาเจียนเป็นเลือดสดและถ่ายอุจจาระสีแดงปนดำ ซึ่งผู้ป่วยรายนี้ไม่มีประวัติดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และไม่เคยมีประวัติเป็นตับแข็งมาก่อน ระยะแรกแพทย์รักษาแบบภาวะเลือดออกในทางเดินอาหารส่วนบน และให้รักษาตัวอยู่ในโรงพยาบาลเพื่อดูอาการ ผู้ป่วยมีการสูญเสียเลือดปริมาณมาก ตรวจค่าความเข้มข้นของเม็ดเลือดแดงทำให้รู้ว่าผู้ป่วยมีภาวะซีด Hemoglobin = 7.7 g/dl  Hematocrit = 23.9 %    แพทย์จึงให้การรักษาโดยการให้เลือด สารน้ำทำคลื่นไฟฟ้าหัวใจ เพื่อดูความผิดปกติของหัวใจ บันทึกปริมาณปัสสาวะหรือสารน้ำเข้าและออก เจาะค่าความเข้มข้นเลือดทุก 6 ชั่วโมง และปรึกษาแผนกศัลยกรรมเพื่อทำการส่องกล้องทางเดินอาหาร (EGD : Esophagogastroduodenoscopy) หลังทำการส่องกล้องพบว่าบริเวณหลอดอาหารมีจุดเลือดออกจำนวนมาก (Multiple esophageal varices with probable cherry red   spot) จึงให้การวินิจฉัยว่าผู้ป่วยรายนี้มีภาวะแทรกซ้อนเลือดออกจากหลอดเลือดดำโป่งพองบริเวณหลอดอาหาร และให้การรักษาโดยการผูกหลอดเลือดขอดบริเวณหลอดอาหาร (EVL : Esophageal variceal band ligation)

 จากการรักษาพยาบาลที่ต่อเนื่องอย่างมีประสิทธิภาพทั้งด้านร่างกาย จิตใจ อารมณ์และสังคมทำให้ผู้ป่วยรายนี้กลับบ้านได้อย่างปลอดภัย และนัดมาตรวจติดตามอาการที่แผนกผู้ป่วยนอกเป็นระยะ พบว่าผู้ป่วยรายนี้ติดเชื้อไวรัสตับอักเสบซี และได้นัดมารับยารักษาโรคไวรัสตับซี และต้องเฝ้าระวังการกลับเป็นซ้ำของภาวะเลือดออกจากหลอดเลือดดำโป่งพองที่หลอดอาหาร