อุบัติการณ์และปัจจัยที่มีผลต่อการวินิจฉัยภาวะปฏิริยาภูมิแพ้รุนแรงผิดพลาดในผู้ป่วย

บทคัดย่อ

ความเป็นมา: กาวะปฏิกิริยาภูมิแพ้รุนแรง (aaphylaxi) เป็นภาวะที่เกิดขึ้นเฉียบพลันและรุนแรงถึงแก่ชีวิต ปัจจุบันพบแนวโน้มผู้ป่วยเข้ารับการรักษาเพิ่มขึ้น มีอาการทางคลินิกที่แตกต่างกัน อีกทั้งหากได้รับการวินิฉัยผิดพลาด จะส่งผลให้รับการรักษาที่ไม่หมาะสม ซึ่งอาจเกิดภาวะแทรกช้อนได้
วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาอุบัติการณ์ ลักษณะทางคลินิก สาเหตุและปัจจัยที่มีผลต่อการวินิจฉัยกาวะปฏิกิริยาภูมิแพ้รุนแรงผิดพลาดในผู้ป่วยโรงพยาบาล เจ้าพระยายมราช
วิธีการศึกษา: การศึกษาเชิงพรรณนาโดยทบทวนเวชระเบียนย้อนหลังของผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยภาวะปฏิกิริยาภูมิแพ้รุนแรงในโรงพยาบาลเจ้าพระยายมราช ตั้งแต่ 1 มกราคม พ.ศ. 2562 จนถึง 31 สิงหาคม พ.ศ. 2564
ผลการศึกษา: ผู้ป่วยทั้งหมด 332 ราย วินิจฉัยการะปฏิกิริยาภูมิแพ้รุนแรง 350 ครั้ง วินิจฉัยผิดพลาด 137 ครั้ง (ร้อยละ 39.1) ส่วนใหญ่เป็นการวินิจฉัยเกิน 110 ครั้ง (ร้อยละ 80) พบในผู้ป่วยเด็ก (ร้อยละ 41.8) อุบัติการณ์การเกิด คือ ร้อยละ 0.19 เป็นเพศชาย 182 ราย (ร้อยละ 52) อายุเฉลี่ย 245 ปี ส่วนมากแสดงอาการทางระบบผิวหนังและเยื่อบุทั้งในกลุ่มผู้ป่วยเด็กและผู้ใหญ่ (ร้อยละ 97.1, 92.2) สาเหตุเกิดจากการแพ้อาหารมากที่สุด (ร้อยละ 55.2. 56.7) ปัจชัยที่มีผลต่อการวินิจฉัยผิดพลาด ได้แก่ อาการแสดงระบบผิวหนัง (3OR, 0.07: 9S%CI= 0.02-0.233 P=0.01) อาการแสดงในระบบทางเดินหายใจ (:OR, 0.04: 95%CI= 0.02-0.09: P-0.00 1) อาการแสดงระบบทางเดินอาหาร aOR, 0.09 95% CI, 0.05 -0.18; P<0.00 1) ไม่ทราบสารก่อภูมิแพ้ (AOR, 8.6 95% CI, 1.2-65.1:P-0.04) การวินิงฉัยที่ห้องตรวจผู้ป่วยนอก (3OR, 10.7: 95% CI., 1.1 -103.4: P=0.04) ส่วนการวินิฉัยเกินเป็นการวินิฉัยโดยกุมารแพทย์ (3OR,5.83 95% CI, 1.04-31.9; P=0.04) ในกลุ่มผู้ป่วยเด็กพบอาการแสดงระบบทางเดินหายใจ เป็นปัจจัยที่มีผลต่อการวินิจฉัย (2OR, 0.05: 95% CI, 0.01-0.19;P<0.001) และผู้ป่วย
ส่วนใหญ่ได้รับการรักษาด้วยยาเอพิเนฟรีนร้อยละ 90.6 พบผู้ป่วยมีการกลับเป็นช้ำ44 ราย (ร้อยละ 12.6)
สรุป : อุบัติการณ์ของภาวะปฏิกิริยาภูมิแพ้รุนแรงโรงพยาบาลเจ้าพระยายมราชพบใกล้เคียงกับโรงพยาบาลอื่น พบมากในกลุ่มผู้ใหญ่ตอนต้น การวินิจฉัยผิดพลาดส่วนใหญ่เป็นการวินิจฉัยเกิน ปัจจัยที่มีผลต่อการวินิจฉัย คือ อาการแสดงทางคลินิก การไม่ทราบสารก่อภูมิแพ้ แพทย์และสถานที่วินิจฉัยโดยการรักษาและระบบการตรวจติคตามไม่เหมาะสม ดังนั้นควรจัดทำเนวทางการวินิจฉัย การรักษาและระบบตรวจติดตามที่ถูกต้องเพื่อป้องกันการเกิดโรคซ้ำ