ความชุกและความสัมพันธ์ของภาวะซึมเศร้าและการปฏิบัติหน้าที่ของครอบครัวที่มีต่อการควบคุมระดับน้ำตาลสะสมในผู้ป่วยเด็กและวัยรุ่นโรคเบาหวานชนิดที่ 1 ที่โรงพยาบาลหาดใหญ่

บทคัดย่อ

ความเป็นมา: ผู้ป่วยเด็กและวัยรุ่นโรคเบาหวานชนิดที่ 1 ส่วนใหญ่ ไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลสะสมได้ตามเป้าหมายซึ่งมีผลมาจากหลายปัจจัยรวมถึง ภาวะซึมเศร้าและการปฏิบัติหน้าที่ของครอบครัวด้วย

วัตถุประสงค์: ศึกษาความชุกของภาวะซึมเศร้า และหาปัจจัยต่าง ๆ ที่มีผลต่อการควบคุมระดับน้ำตาลสะสมในผู้ป่วยเด็กและวัยรุ่นโรคเบาหวานชนิดที่ 1

วิธีการศึกษา: เป็นการศึกษาเชิงวิเคราะห์แบบตัดขวาง ในผู้ป่วยเด็กและวัยรุ่นโรคเบาหวานชนิดที่ 1 อายุ     7-18 ปี ที่มารับการรักษาช่วง พฤษภาคมถึงกรกฎาคม พ.ศ. 2567 โดยแบ่งผู้ป่วยเป็น 2 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มควบคุมระดับน้ำตาลสะสมดี (HbA1c ≤ 9%) และกลุ่มควบคุมระดับน้ำตาลสะสมไม่ดี (HbA1c > 9%) มีการใช้แบบคัดกรองภาวะซึมเศร้าในเด็ก (CDI) และแบบวัดการปฏิบัติหน้าที่ของครอบครัว (CFI)  เพื่อประเมินภาวะซึมเศร้าและการปฏิบัติหน้าที่ของครอบครัว การเก็บข้อมูลอื่น ๆ มาจากแบบสอบถามและเวชระเบียน Multivariable logistics regression นำมาใช้ในการหาปัจจัยที่มีผลต่อการควบคุมระดับน้ำตาลสะสม

ผลการศึกษา: ผู้ป่วยเด็กและวัยรุ่นโรคเบาหวานชนิดที่ 1 จำนวน 64 คน ค่ามัธยฐานอายุ 13.3 ปี ค่าเฉลี่ยระดับน้ำตาลสะสม 10.12 ± 2.30 % แบ่งเป็นกลุ่มควบคุมระดับน้ำตาลสะสมดี 24 คนและกลุ่มควบคุมระดับน้ำตาลสะสมไม่ดี 40 คน ความชุกของภาวะซึมเศร้าในการศึกษาร้อยละ 45.3 โดยความชุกของภาวะซึมเศร้าในกลุ่มควบคุมระดับน้ำตาลสะสมไม่ดี ร้อยละ 50 มากกว่าในกลุ่มควบคุมระดับน้ำตาลสะสมดี ร้อยละ 37.5 แต่ไม่พบความแตกต่างอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p=0.330) ส่วนความถี่ของการตรวจน้ำตาลในเลือดด้วยตนเอง (self-monitoring of blood glucose, SMBG) จำนวนครั้งของการฉีดอินซูลินต่อวันและการปฏิบัติหน้าที่ของครอบครัวด้านการแก้ปัญหา การสื่อสาร และโดยรวม มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ เมื่อวิเคราะห์พหุตัวแปรพบว่า มีเพียงจำนวนครั้งของการเจาะน้ำตาลปลายนิ้วที่เพิ่มขึ้น ทำให้ความเสี่ยงต่อการควบคุมระดับน้ำตาลสะสมไม่ดีลดลง (OR 0.22, 95%CI: 0.16-0.29, p <0.001)

 สรุป: การศึกษานี้พบความชุกของภาวะซึมเศร้าในผู้ป่วยเด็กและวัยรุ่นโรคเบาหวานชนิดที่ 1 มีค่าสูง ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการควบคุมระดับน้ำตาลสะสมที่ดี คือ ความถี่ของการตรวจน้ำตาลในเลือดด้วยตนเองที่เพิ่มขึ้น ส่วนการเพิ่มการปฏิบัติหน้าที่ของครอบครัวด้านการแก้ปัญหาและการสื่อสาร อาจทำให้การควบคุมระดับน้ำตาลสะสมดีขึ้น