การวิเคราะห์ทารกที่มีภาวะน้ำดีคั่งตับที่มีระดับแกมมา-กลูตามิลทรานสเฟอเรสต่ำถึงปกติ
คำสำคัญ:
ภาวะน้ำดีคั่งในทารกแรกเกิด, ระดับ GGT ต่ำถึงปกติบทคัดย่อ
ความเป็นมา: ภาวะน้ำดีคั่งในทารกแรกเกิดที่มีระดับเอนไซม์แกมมา-กลูตามิลทรานสเฟอเรส (GGT) ต่ำถึงปกติ พบได้น้อยแต่มีความสำคัญ เนื่องจากสัมพันธ์กับโรคทางพันธุกรรมหลายชนิด โดยเฉพาะกลุ่ม progressive familial intrahepatic cholestasis (PFIC) ซึ่งหนึ่งในสาเหตุหลักคือการกลายพันธุ์ของยีน ABCB11 ซึ่งทำหน้าที่สร้างโปรตีน bile salt export pump (BSEP) ที่มีบทบาทสำคัญในการขับกรดน้ำดีออกจากเซลล์ตับ
วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาการกลายพันธุ์ของยีน ABCB11 ในภาวะน้ำดีคั่งในทารกแรกเกิดที่มีระดับ GGT ต่ำถึงปกติ
วิธีการศึกษา: การศึกษาเชิงพยากรณ์ (prospective study) ดำเนินการระหว่างปี พ.ศ. 2560 ถึง 2564 ที่โรงพยาบาลศรีนครินทร์ จังหวัดขอนแก่น ประเทศไทย โดยศึกษาในทารกแรกเกิดจำนวน 6 รายที่มีภาวะน้ำดีคั่งและระดับ GGT ต่ำถึงปกติ ที่ไม่ได้มีสาเหตุจากการติดเชื้อ ผ่าตัด หรือกลุ่มอาการทางพันธุกรรม โดยทำการตรวจวิเคราะห์กรดน้ำดีในปัสสาวะเพื่อคัดกรองภาวะความผิดปกติในการสังเคราะห์กรดน้ำดี และตรวจหาการกลายพันธุ์ของยีน ABCB11 ทั้ง 28 เอ็กซอน (exons) ด้วยเทคนิค next-generation sequencing (NGS)
ผลการศึกษา: ผู้ป่วยทั้ง 6 รายมีผลตรวจทางชีวเคมีที่บ่งชี้ภาวะน้ำดีคั่งและพยาธิสภาพทางเนื้อเยื่อตับที่สอดคล้องกับการบาดเจ็บของเซลล์ตับ อย่างไรก็ตาม ไม่พบการกลายพันธุ์ที่ก่อโรคในยีน ABCB11 โดยตรวจพบเพียงการเปลี่ยนแปลงของรหัสพันธุกรรมที่จัดอยู่ในกลุ่ม benign variants และ variants of uncertain significance (VUS) เท่านั้น
สรุป: การไม่พบการกลายพันธุ์ที่ก่อโรคในยีน ABCB11 ในผู้ป่วยกลุ่มนี้ ชี้ให้เห็นถึงความจำเป็นในการเพิ่มศักยภาพของการตรวจทางพันธุกรรม และการวิเคราะห์การทำงานของโปรตีน เพื่อช่วยในการวินิจฉัยโรคภาวะน้ำดีคั่งในทารกแรกเกิดที่มีระดับ GGT ต่ำอย่างแม่นยำยิ่งขึ้น
Downloads
เอกสารอ้างอิง
Kim SR, Saito Y, Itoda M, Maekawa K, Kawamoto M, Kamatani N, et al. Genetic variations of the ABC transporter gene ABCB11 encoding the human bile salt export pump (BSEP) in a Japanese population. Drug Metab Pharmacokinet. 2009;24:277–81.
Srivastava A. Progressive familial intrahepatic cholestasis. J Clin Exp Hepatol. 2014;4:25–36.
Kalaranjini KV, Glaxon JA, Vasudevan S, Arunkumar ML. Benign recurrent intrahepatic cholestasis - 2 (BRIC-2)/ABCB11 deficiency in a young child - Report from a tertiary care center in South India. Indian J Pathol Microbiol. 2021;64:S146–8.
Strautnieks SS, Byrne JA, Pawlikowska L, Cebecauerová D, Rayner A, Dutton L, et al. Severe bile salt export pump deficiency: 82 different ABCB11 mutations in 109 families. Gastroenterology. 2008;134:1203–14.
Lockitch G, Halstead AC, Albersheim S, MacCallum C, Quigley G. Age- and sex-specific pediatric reference intervals for biochemistry analytes as measured with the Ektachem-700 analyzer. Clin Chem. 1988;34:1622-5.
Riaz H, Zheng B, Zheng Y, Liu Z, Gu HM, Imran M, et al. The spectrum of novel ABCB11 gene variations in children with progressive familial intrahepatic cholestasis type 2 in Pakistani cohorts. Sci Rep. 2024;14:18876.
Kondou H, Nakano S, Mizuno T, Bessho K, Hasegawa Y, Nakazawa A, et al. Clinical symptoms, biochemistry, and liver histology during the native liver period of progressive familial intrahepatic cholestasis type 2. Orphanet J Rare Dis. 2024;19:57.
Davit-Spraul A, Fabre M, Branchereau S, Baussan C, Gonzales E, Stieger B, et al. ATP8B1 and ABCB11 analysis in 62 children with normal gamma-glutamyl transferase progressive familial intrahepatic cholestasis (PFIC): Phenotypic differences between PFIC1 and PFIC2 and natural history. Hepatology. 2010;51:1645–55.
Selim N, Omair H, El-Karaksy H, Fathy M, Mahmoud E, Baroudy S, et al. A study of exons 14, 15, and 24 of the Abcb11 gene in Egyptian children with normal GGT cholestasis. Arab J Gastroenterol. 2022;23:15–9.
Mínguez Rodríguez B, Molera Busoms C, Martorell Sampol L, García Romero R, Colomé Rivero G, Martín de Carpi J. Heterozygous mutations of ATP8B1, ABCB11 and ABCB4 cause mild forms of progressive familial intrahepatic cholestasis in a pediatric cohort. Gastroenterol Hepatol. 2022;45:585–92.
Treepongkaruna S, Gaensan A, Pienvichit P, Luksan O, Knisely AS, Sornmayura P, et al. Novel ABCB11 mutations in a Thai infant with progressive familial intrahepatic cholestasis. World J Gastroenterol. 2009;15:4339-42.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 ราชวิทยาลัยกุมารแพทย์แห่งประเทศไทย และ สมาคมกุมารแพทย์แห่งประเทศไทย
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
