อัตราการรอดชีพของผู้ป่วยมะเร็งเม็ดเลือดขาวเฉียบพลันชนิดลิมฟอยด์ที่มีภาวะเม็ดเลือดขาวสูงมากผิดปกติ (hyperleukocytosis) ในผู้ป่วยเด็ก โรงพยาบาลอุดรธานี

บทคัดย่อ

ความเป็นมา: โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวเป็นโรคมะเร็งในเด็กที่พบบ่อยที่สุด ผู้ป่วยส่วนใหญ่มีโอกาสหายขาดสูงจากการรักษามาตรฐาน แต่อย่างไรก็ตามผู้ป่วยที่มีเม็ดเลือดขาวสูง (hyperleukocytosis) อาจจะไม่แสดงอาการ หรือมีอาการผิดปกติเช่น ซึม ปัสสาวะออกน้อย เป็นต้น การมีภาวะเม็ดเลือดขาวสูงจะเพิ่มความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนและการเสียชีวิตในระยะแรก จากข้อมูลการศึกษาในประเทศที่พัฒนาแล้วพบว่าโอกาสหายขาดจากมะเร็งเม็ดเลือดขาวที่มีอาการเม็ดเลือดขาวสูง ในผู้ป่วยเด็กชนิด acute lymphoblastic leukemia คิดเป็นร้อยละ 64.5 จากการศึกษาของคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ พบว่าอัตราการรอดชีพในผู้ป่วยเด็กกลุ่ม acute lymphoblastic leukemia ที่มีภาวะ hyperleukocytosis เมื่อเทียบกับไม่มีภาวะ hyperleukocytosis คิดเป็นร้อยละ 37.2 ต่อ 67.8 (p value < 0.0001) ซึ่งจะเห็นว่าอัตราการรอดชีพจากงานวิจัยนี้ซึ่งเก็บข้อมูลในประเทศไทยต่ำกว่าข้อมูลที่เก็บในต่างประเทศ และโรงพยาบาลอุดรธานียังไม่เคยมีการเก็บรวบรวมข้อมูลผู้ป่วยมาก่อนจึงเป็นที่มาของงานวิจัยชิ้นนี้

วัตถุประสงค์: อัตราการรอดชีพของผู้ป่วยมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลันชนิดลิมฟอยด์ที่มีภาวะเม็ดเลือดขาวสูงมากผิดปกติ (hyperleukocytosis) ในผู้ป่วยเด็กโรงพยาบาลอุดรธานี

วิธีการศึกษา: การวิจัยนี้เป็นการศึกษาแบบ retrospective cohort study โดยรวบรวมข้อมูล ผู้ป่วยมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลันชนิดลิมฟอยด์ที่มีภาวะเม็ดเลือดขาวสูงมากผิดปกติ (hyperleukocytosis) ในผู้ป่วยเด็ก ที่เข้ารับการวินิจฉัยและรักษาด้วยยาเคมีบำบัด ที่โรงพยาบาลอุดรธานี ตั้งแต่เดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2553 ถึง เดือนพฤศจิกายน 2562 โดยใช้ฐานข้อมูลเวชระเบียน โรงพยาบาลอุดรธานี

ผลการศึกษา: งานวิจัยนี้เก็บข้อมูลผู้ป่วยมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลันชนิดลิมฟอยด์ที่มีภาวะเม็ดเลือดขาวสูงมากผิดปกติ (hyperleukocytosis) ในผู้ป่วยเด็กทั้งสิ้น 22 ราย ผู้ป่วยมีอายุในขณะที่วินิจฉัยเฉลี่ย 6.3 ปี (0.3 – 14 ปี) ส่วนใหญ่เป็นเพศชาย คิดเป็นร้อยละ 59 ส่วนใหญ่เป็นชนิด B-ALL คิดเป็นร้อยละ 64 อาการและอาการแสดงที่พบมากที่สุดคืออาการตับม้ามโตโดยพบร้อยละ 95.5 รองลงมาคืออาการไข้และอาการเลือดออกผิดปกติ คิดเป็นร้อยละ 81.8 และ 54.5 ตามลำดับ ผลเลือดขณะวินิจฉัย พบว่าจำนวนเม็ดเลือดขาวเฉลี่ยคือ 210,000 cells/cu.mm. (±247,683.7) ความเข้มข้นของเม็ดเลือดแดง (hemoglobin) 6.6 g/dL (±2.7) จำนวนเกล็ดเลือด 29,318 /cu.mm. (±17,038.8) ค่า lactate dehydrogenase 5,869 U/dL (±4,579.2) ภาวะแทรกซ้อนที่สามารถพบได้บ่อยในระยะเริ่มแรกของการรักษา คือ tumor lysis syndrome คิดเป็นร้อยละ 31.8 ผู้ป่วยมีอัตราการรอดชีพที่ 5 ปีอยู่ที่ร้อยละ 68.2 โดยไม่พบว่ามีปัจจัยที่สัมพันธ์กับอัตราการรอดชีพอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ไม่ว่าจะเป็น ช่วงอายุ เพศ จำนวนเม็ดเลือดขาว ชนิดของมะเร็งเม็ดเลือดขาว

สรุป: จากผลการวิจัยพบว่าผู้ป่วยมะเร็งเม็ดเลือดขาวชนิดเฉียบพลันที่ชนิดลิมฟอยด์มีภาวะเม็ดเลือดขาวสูงมากผิดปกติ (hyperleukocytosis) ในผู้ป่วยเด็ก มีอัตราการรอดชีพที่ 5 ปีอยู่ที่ร้อยละ 68.2 โดยไม่พบว่ามีปัจจัยที่สัมพันธ์กับอัตราการรอดชีพอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ไม่ว่าจะเป็น ช่วงอายุ เพศ จำนวนเม็ดเลือดขาว ชนิดของมะเร็งเม็ดเลือดขาว