การคัดกรองปัญหาสุขภาพจิตของผู้ป่วยเด็กโรคเบาหวานชนิดที่ 1

บทคัดย่อ

ความเป็นมา: โรคเบาหวานชนิดที่ 1 ในเด็กและวัยรุ่นมีอัตราเพิ่มสูงขึ้นร้อยละ 2-5 ต่อปีจากการศึกษาทั่วโลก เช่นเดียวกับในประเทศไทย ปัจจุบันพบมีผู้ป่วยแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้นเป็น 1.27 ต่อ 100,000 ราย ในผู้ป่วยเด็กที่เป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 1 พบมีปัญหาด้านสุขภาพจิตในภายหลังมากกว่าเด็กสุขภาพดี คิดเป็นร้อยละ 30.56 และ 15.56 ตามลำดับ ดังนั้นการศึกษาภาวะสุขภาพจิตในผู้ป่วยจะช่วยให้สามารถเข้าถึงปัญหาสุขภาพจิตได้รวดเร็ว นำไปสู่การรักษาแบบองค์รวมในผู้ป่วยเด็กโรคเบาหวาน

วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาภาวะสุขภาพจิตของผู้ป่วยเด็กโรคเบาหวานชนิดที่ 1 และปัจจัยต่างๆที่มีผลทำให้เกิดปัญหาสุขภาพจิตมากขึ้น

วิธีการศึกษา: เป็นการศึกษารูปแบบ cross-sectional descriptive study ในผู้ป่วยเด็กโรคเบาหวานชนิดที่ 1 อายุตั้งแต่ 4-16 ปีที่เข้ารับการรักษาในคลินิกต่อมไร้ท่อโรงพยาบาลชลบุรี เดือนตุลาคม พ.ศ.2566 - ตุลาคม พ.ศ. 2567 มีการเก็บข้อมูลทั่วไป ข้อมูลการเจ็บป่วยและการรักษาของผู้ป่วย และตอบแบบประเมินจุดแข็งและจุดอ่อน (Strengths and Difficulties; SDQ) คัดกรองปัญหาด้านพฤติกรรม/อารมณ์ โดยผู้ปกครองและเด็กประเมินเอง ใช้สถิติเชิงพรรณนา แสดงในรูปแบบค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน หรือค่ามัธยฐานและร้อยละ, Chi-square test, Fisher’s exact test, linear regression analysis และ Pearson’s correlation

ผลการศึกษา: จากผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 1 จำนวณ 74 ราย มีอายุเฉลี่ย 10.6 ± 3.6 ปี ส่วนใหญ่เป็นเพศหญิงร้อยละ 55.4 เมื่อใช้แบบสอบถาม SDQ คัดกรองปัญหาด้านพฤติกรรม/อารมณ์โดยผู้ปกครองและเด็กอายุ 11-16 ปีประเมินตนเอง พบว่ามีปัญหาสุขภาพจิตร้อยละ 14.9 และร้อยละ 9.8 ตามลำดับ พฤติกรรมด้านความสัมพันธ์กับเพื่อนเป็นด้านที่มีปัญหามากที่สุด (ร้อยละ 36.5 และ 9.8 ตามลำดับ) ปัจจัยที่มีผลต่อปัญหาสุขภาพจิตในผู้ป่วยเด็กโรคเบาหวานชนิดที่ 1 คือการเป็นโรคเบาหวานที่เป็นมานานมากกว่าเท่ากับ 3 ปี

สรุป: การคัดกรองสุขภาพจิตด้วยแบบประเมิน SDQ พบว่าเด็กโรคเบาหวานชนิดที่ 1 มีความเสี่ยงต่อปัญหาทางอารมณ์และพฤติกรรม จึงควรเฝ้าระวังอย่างต่อเนื่อง