ลักษณะทางมหภาคและจุลภาคของเครื่องยาสมุนไพรไทย : แก่นกันเกรา Macroscopical and microscopical characteristics of Thai crude drugs under the name of Kaen-Kankrao

บทคัดย่อ

แก่นกันเกรา เป็นแก่นแห้งของพืชที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Fagraea fragrans Roxb. วงศ์ Gentianaceae เครื่องยาสมุนไพรไทยที่ใช้แก้ไข้ แก้ไอ แก้ริดสีดวง แก้ท้องเดิน ขับลม บำรุงโลหิต และเป็นยาอายุวัฒนะ การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาลักษณะทางมหภาคและจุลภาคของเครื่องยาสมุนไพรไทยที่ได้จากส่วนแก่น
ของกันเกรา จากการศึกษาพบว่า ลักษณะเด่นทางมหภาคของแก่นกันเกรา เนื้อไม้มีสีน้ำตาลแกมสีเหลืองถึงสีน้ำตาลเข้ม ลักษณะเด่นทางจุลภาค มีเซลล์เวสเซลขนาดใกล้เคียงกันเรียงตัวแบบกระจาย เซลล์ไซเล็มพาเรงคิมากระจายตัวแบบพาราเทรเคียล เซลล์ไซเล็มเรย์เรียงตัวเดี่ยว เซลล์เรซิน หรือชันมีสีเหลืองถึงส้ม และมีผลึกรูปปริซึมในเซลล์เส้นใย
ผลการศึกษานี้ สามารถใช้เป็นข้อมูลเบื้องต้น เพื่อนำไปสู่การจัดทำข้อกำหนดมาตรฐานของเครื่องยาสมุนไพรแก่นกันเกรา ซึ่งจะเป็นประโยชน์ในการควบคุมคุณภาพวัตถุดิบ ตลอดจนการวิจัยและพัฒนาตำรับที่เข้าตัวยานี้ต่อไป

Kaen-Kankrao or Fagraea fragrans Roxb. wood is widely used as an ingredient in several Thai traditional medicine remedies. It is used for treatment of antipyretic, cough, hemorrhoids, diarrhea, carminative, haematonic and prolong life indefinitely. The evaluation of macroscopical and microscopical characteristics of Kaen-Kankrao were invested in this study. Macroscopically, the crude drug of Kaen-Kankrao wood is yellow-brown to dark brown.  Microscopically,
the crude drug showed characteristic scattered solitary vessel cells of diffuse porous wood, paratracheal xylem parenchyma, and uniseriate homocellular xylem ray. These results could be useful for the quality assessment of Kaen-Kankrao and the remedies that used Kaen-Kankrao as an ingredient.