การศึกษารูปแบบการให้บริการการปรุงยาเฉพาะรายในตำรับ ยาแผนไทยที่มีกัญชาปรุงผสมในคลินิกกัญชาทางการแพทย์แผนไทย
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์การให้บริการการปรุงยาเฉพาะรายในตำรับยาแผนไทยที่มีส่วนผสมของกัญชาในคลินิกกัญชาทางการแพทย์แผนไทย โดยมีการรวบรวมข้อมูล ค้นคว้าเอกสาร ตำรา บทความทางวิชาการ งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง การสังเกตการให้บริการ (observation) และการสัมภาษณ์แบบเชิงลึก (in-depth interview) จากบุคลากรที่เกี่ยวข้องกับคลินิกกัญชาทางการแพทย์แผนไทยทั้งภาครัฐและเอกชน จำนวน 16 คน เพื่อเก็บรวบรวมข้อมูล โดยการนำข้อมูลที่ได้มาวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า การให้บริการการปรุงยาเฉพาะรายในตำรับยาแผนไทยที่มีส่วนผสมของกัญชาในหน่วยบริการภาครัฐ ขึ้นอยู่กับนโยบายของผู้บริหารแต่ละหน่วยบริการ และความพร้อมในด้านสถานที่ ด้านบุคลากร ด้านวัสดุอุปกรณ์ และด้านงบประมาณ ส่วนการให้บริการปรุงยาเฉพาะรายในตำรับยาแผนไทยที่มีส่วนผสมของกัญชาในหน่วยบริการภาคเอกชน ขึ้นอยู่กับประสบการณ์ของบุคลากรในการจัดยาปรุงเฉพาะราย จากการให้บริการการปรุงยาเฉพาะรายที่ผ่านมา หน่วยบริการทั้งภาครัฐและเอกชน มักพบปัญหาเดียวกัน คือ การจัดหาวัตถุดิบสมุนไพรและการจัดเก็บวัตถุดิบสมุนไพร จากข้อมูลการให้บริการการปรุงยาเฉพาะรายในตำรับยาแผนไทยที่มีส่วนผสมของกัญชามีทั้งชนิดยารับประทานและยาใช้ภายนอก พบว่ามีการให้บริการ 2 รูปแบบ ได้แก่
1) การให้บริการแบบจัดยาสมุนไพรแยกเป็นรายตัวเพื่อให้แพทย์สั่งจ่ายเฉพาะราย และ
2) การให้บริการแบบผลิตเป็นตำรับยากลางโดยแบ่งตามกลุ่มอาการ/โรค เพื่อแพทย์สามารถปรับสัดส่วน ปรับรูปแบบ และปรับขนาดของยา ตามอาการผู้ป่วยจากการตรวจวินิจฉัยในแต่ละรายได้
Article Details
References
ระพีพงศ์ สุพรรณไชยมาตย์, โชษิตา ภาว สุทธิไพศิฐ. รายงานการทบทวนสถานการณ์ของประโยชน์และโทษที่อาจเกิดจากการใช้กัญชาทางการแพทย์และการเปิดเสรีกัญชา [อินเทอร์เน็ต]. นนทบุรี: สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข; 2560 [เข้าถึงเมื่อ 16 ก.ค. 2566]. เข้าถึงได้จาก: http://www.ihppthaigov.net
Li H-L. An archaeological and historical account of cannabis in China. Econ Bot 1974;28(4):437-448.
สำนักงานจัดการกัญชาและกระท่อมทางการแพทย์แผนไทย, กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก, กระทรวงสาธารณสุข. รายการตำรับยาแผนไทยที่มีกัญชาปรุงผสม. นนทบุรี: กระทรวงสาธารณสุข; 2565.
นริศา คำแก่น และ เจริญ ตรีศักดิ์. กัญชาทางการแพทย์สำหรับมะเร็ง. The Journal of Chulabhorn Royal Academy, 2562;1(1):16-29.
กระทรวงสาธารณสุข. ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง ระบุชื่อยาเสพติดให้โทษในประเภท 5 (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2562. ราชกิจจานุเบกษา. 2562;136(ตอนพิเศษ 218 ง):1-3. ประกาศ ณ วันที่ 30 สิงหาคม 2562.
กองควบคุมยา สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา. ICH Good Clinical Practice Guideline (ฉบับภาษาไทย). นนทบุรี: กระทรวงสาธารณสุข; ไม่ปรากฏปีที่พิมพ์.
กระทรวงสาธารณสุข. ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง ระบุชื่อยาเสพติดให้โทษในประเภท 5 พ.ศ. 2563. ราชกิจจานุเบกษา. 2563;137(ตอนพิเศษ 290 ง):1-4. ประกาศ ณ วันที่ 14 ธันวาคม 2563.
กระทรวงสาธารณสุข. ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง ระบุชื่อยาเสพติดให้โทษในประเภท 5 พ.ศ. 2565. ราชกิจจานุเบกษา. 2565;139(ตอนพิเศษ 35 ง):1-3. ประกาศ ณ วันที่ 9 กุมภาพันธ์ 2565.
กองประกอบโรคศิลปะ. ตำราแพทย์แผนโบราณทั่วไป สาขาเวชกรรมเล่ม 2. พิมพ์ครั้งที่ 1. นนทบุรี: ไทภูมิ พับลิชชิ่ง; 2559.
สำนักงานจัดการกัญชาและกระท่อมทางการแพทย์แผนไทย, กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก, กระทรวงสาธารณสุข. คู่มือการปรุงยาเฉพาะรายตำรับยากัญชาทางการแพทย์แผนไทย (ส่วนที่ไม่เป็นยาเสพติดให้โทษ) สำหรับหน่วยบริการสาธารณสุข. กรุงเทพฯ: กระทรวงสาธารณสุข; 2564.
ชาย โพธิสิตา. ศาสตร์และศิลป์แห่งการวิจัยเชิงคุณภาพ (พิมพ์ครั้งที่ 7). กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้งฯ. 2559.
กรกช อินทอง. รูปแบบการให้บริการสุขภาพด้วยการแพทย์แผนไทยในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล: กรณีศึกษาจังหวัดตรัง [วิทยานิพนธ์ปริญญามหาบัณฑิต]. สงขลา: มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์; 2559.
จุไร อภัยจิรรัตน์, สมจิต นิปัทธหัตถพงศ์. ความตระหนักรู้เรื่องกัญชา ทัศนคติ และพฤติกรรมการใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีส่วนผสมของกัญชาของนักศึกษามหาวิทยาลัยสวนดุสิต. วารสารสหเวชศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา. 2567;9(2):70-85.
ปัตพงษ์ เกษสมบูรณ์. กัญชาทางการแพทย์ [อินเทอร์เน็ต]. ขอนแก่น: คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น; 2562 [เข้าถึงเมื่อ 16 กรกฎาคม 2566]. เข้าถึงได้จาก: http://neurothai.org/media/news_file/340-Handout-Phataphong-20191212073846.pdf.
Li H-L. An archaeological and historical account of cannabis in China. Econ Bot 1974;28(4):437-448.
Aggarwal S. The medical geography of cannabinoid botanicals in Washington State: access, delivery, and distress [dissertation]. Seattle (WA): University of Washington; 2008 [เข้าถึงเมื่อ 24 ส.ค. 2567]. เข้าถึงได้จาก: https://www.proquest.com/docview/304474589/DF8C91DD7BC4FE0PQ/3?sourcetype=Dissertations%20&%20Theses.
นฤพร สิริธุวานนท์. การศึกษาประสิทธิผลการดำเนินงานคลินิกกัญชาทางการแพทย์แผนไทย ในจังหวัดกำแพงเพชร. วารสารวิจัยและวิชาการสาธารณสุขจังหวัดพิจิตร. 2565;3(1):52-61.
นนทเขตต์ สังข์วร. ระบบการให้บริการที่มีคุณภาพแผนกผู้ป่วยนอกของโรงพยาบาลดารารัศมี [วิทยานิพนธ์]. เชียงใหม่: มหาวิทยาลัยแม่โจ้; 2559 [เข้าถึงเมื่อ 16 ก.ค. 2566]. เข้าถึงได้จาก: http://mdc.library.mju.ac.th.
ไกรสีห์ ลิ้มประเสริฐ. เวชกรรมไทยประยุกต์ 1. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช; 2559.
เกียรติภูมิ ลาภภิญโญ, ศิริพักตร์ จันทร์สังสา, วนิษา ปันฟ้า, จักรกฤษณ์ คณารีย์. การศึกษาแนวทางการปรุงยารักษาโรคริดสีดวงให้สอดคล้องกับภาวะผู้ป่วยแต่ละรายด้วยการแพทย์แผนไทย. วารสารรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย. 2564;1(4):16-29.
Mikuriya T. Marijuana in medicine: past, present and future. Calif Med 1969;110(1): 34-40.
MacCallum C, Russo E. Practical considerations in medical cannabis administration and dosing. Eur J Intern Med 2018;49:12-19.