อุบัติการณ์ และปัจจัยที่สัมพันธ์กับภาวะโลหิตจางในเด็กอายุ 6-12 เดือน โรงพยาบาลปากช่องนานา

บทคัดย่อ

บทนำ: โลหิตจางในเด็กอายุ 6-12 เดือน เป็นปัญหาสำคัญทางสาธารณสุขของประเทศไทย ส่วนใหญ่เกิดจากการขาดธาตุเหล็ก ส่งผลให้เด็กเติบโตช้า อ่อนเพลีย เฉื่อยชา สมาธิสั้น ความสามารถในการเรียนรู้ลดลงและเป็นสาเหตุสำคัญของภาวะบกพร่องทางการเรียนรู้ ผู้ป่วยและวิธีการ: เป็นการศึกษาไปข้างหน้า หาอุบัติการณ์ภาวะโลหิตจางโอกาสเสี่ยง และปัจจัยทำนายที่มีผลต่อการเกิดภาวะโลหิตจางในเด็กอายุ 6-12 เดือน โดยเก็บข้อมูลจากการสัมภาษณ์ผู้เลี้ยงดูเด็ก ที่มารับบริการฉีดวัคซีนในคลินิกสุขภาพเด็กดี โรงพยาบาลปากช่องนานา ที่ได้รับการตรวจเลือดหาค่าภาวะโลหิตจางครั้งแรก ตั้งแต่ 1 กรกฎาคม 2561 ถึง 31 ตุลาคม 2561 จำนวน 194 คนวิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา สถิติวิเคราะห์สหสัมพันธ์ และการวิเคราะห์การถดถอย ผลการวิจัย: พบภาวะโลหิตจาง 35 คนจาก 194 คน (ร้อยละ 18.0) โดยใช้ค่า Hct < 33 % เฉลี่ย 25.5 % สัดส่วนของเด็กที่มีภาวะโลหิตจางเป็นเพศชายมากกว่าเพศหญิง ร้อยละ 77.1 และ 22.9 ตามลำดับ เมื่อวิเคราะห์โอกาสเสี่ยงการเกิดภาวะโลหิตจางพบว่าเด็กที่ได้รับนมแม่ > 6 เดือนจะมีโอกาสเกิดภาวะโลหิตจางมากกว่า เด็กที่ได้รับนมแม่ 6 เดือน 8.2 เท่า (95% C.I. 3.6-18.7) มารดาซีดระหว่างตั้งครรภ์จะมีโอกาสเกิดภาวะโลหิตจางในเด็กมากกว่ามารดาที่ปกติ 7.6 เท่า (95% C.I. 2.4-23.5) เมื่อวิเคราะห์ความถดถอยแบบพหุคูณ พบว่ารายได้ต่ำกว่า 10,000 บาท Hct มารดาก่อนคลอด < 33% อายุครรภ์น้อยกว่า 37 สัปดาห์กินนมแม่มากกว่า 6 เดือน และ Hct เด็กแรกคลอด < 45 % เป็นปัจจัยที่ร่วมทำนายการเกิดภาวะโลหิตจางอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ p 0.01 สรุป: จากอุบัติการณ์ภาวะโลหิตจาง และปัจจัยทำนาย การป้องกันวิธีที่ดีที่สุดคือ อย่าให้หญิงตั้งครรภ์ ขาดธาตุเหล็ก ทารกแรกเกิดถึง 6 เดือนควรได้รับนมแม่ และเริ่มอาหารเสริมเมื่ออายุ 4-6 เดือนและควรเริ่มให้ยาน้ำเสริมธาตุเหล็กเร็วขึ้นเมื่ออายุ 4 เดือน และให้เสริมตั้งแต่แรกคลอดในเด็กคลอดก่อนกำหนดโดยติดตามการมาเจาะเลือดให้ครอบคลุมเพื่อให้สามารถวินิจฉัยได้ตั้งแต่ระยะแรก