ภาวะโลหิตจาง และการขาดธาตุเหล็กในผู้บริจาคโลหิต

บทคัดย่อ

วัตถุประสงค์: การบริจาคเลือดสามารถทำให้ขาดธาตุเหล็ก หรือถึงกับทำให้เป็นโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กได้ วัตถุประสงค์ของการศึกษานี้ คือ ศึกษาภาวะขาดธาตุเหล็ก และภาวะโลหิตจางในผู้บริจาคเลือดคนไทยและศึกษาคุณค่าของเครื่องตรวจวัดฮีโมโกลบินขนาดเล็ก (hemoglobinometer for blood donor screening) ในการคัดกรองโลหิตจาง ผู้ป่วยและวิธีการ: เป็นการศึกษาภาคตัดขวาง โดยรวบรวมผู้บริจาคที่หน่วยบริจาคเลือดโรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา ระหว่างเดือนกันยายน - ธันวาคม 2556 ทุกรายจะได้รับการตรวจความเข้มข้นเลือด (hemoglobin concentration) ด้วยเครื่องตรวจวัดฮีโมโกลบินขนาดเล็ก (hemoglobinometer for blood donor screening) และเครื่องวิเคราะห์เลือดอัตโนมัติ และตรวจระดับ ferritin ด้วย ผลการศึกษา: มีผู้ที่บริจาคเลือดได้203 ราย จากทั้งหมด 249 ราย และแบ่งออกเป็น 4 กลุ่ม, i) กลุ่มบริจาคครั้งแรก, ii) บริจาค 2-5 ครั้ง, iii) บริจาค 6-10 ครั้ง, iv) บริจาคมากกว่า 10 ครั้ง มีผู้บริจาค 57 ราย (ร้อยละ 28.1) ที่มีระดับเหล็กต่ำ และพบมากในกลุ่มที่ iv (ร้อยละ 9.1 ในกลุ่มที่ i เทียบกับร้อยละ 34.6 ในกลุ่มที่ iv) และผู้บริจาค 63 ราย (ร้อยละ 31.0) มีภาวะโลหิตจางซึ่งพบได้บ่อยในกลุ่มที่ i (ร้อยละ 45.4 ในกลุ่มที่ i เทียบกับร้อยละ 26.9 ในกลุ่มที่ iv) โดยการเปรียบเทียบ กับเครื่องวิเคราะห์เลือดอัตโนมัติพบว่าความไว ความจำเพาะค่าทำนายผลบวกค่าทำนายผลลบ positive and negative likelihood ratios ของเครื่องตรวจวัดฮีโมโกลบินขนาดเล็ก ในการตรวจภาวะโลหิตจางคือร้อยละ 40.0, 97.2, 91.3, 69.0, 14.4 และ 0.62 ตามลำดับ สรุป: ภาวะเหล็กต่ำและภาวะโลหิตจางพบได้บ่อยในผู้บริจาคโลหิต แต่การใช้เครื่องตรวจวัดฮีโมโกลบินขนาดเล็ก เป็นเครื่องคัดกรองที่มีความไวต่ำในการตรวจหาภาวะ โลหิตจางนั้นอาจจะเป็นอันตรายต่อผู้บริจาคโลหิตได้