ภาวะไขมันผิดปกติในเลือด ภาวะแทรกซ้อนทางหลอดเลือดและ การใช้ยาลดระดับไขมันในเลือด ในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ในโรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมา

บทคัดย่อ

ภูมิหลัง: เป็นที่ทราบกันดีว่าโรคหัวใจและหลอดเลือดเป็นสาเหตุการเสียชีวิตที่พบได้บ่อยในผู้ป่วยเบาหวาน หนึ่งในปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญคือภาวะไขมันผิดปกติในเลือด ซึ่งพบร่วมกับผู้ป่วยเบาหวาน การรักษาภาวะไขมันผิดปกติดังกล่าวจึงนับว่ามีความสำคัญเป็นอย่างยิ่ง สมาคมแพทย์โรคเบาหวานแห่งสหรัฐอเมริกาได้แนะนำให้ลดระดับไขมัน LDL-C ให้น้อยกว่า 100 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร และในปี พ.ศ.2548 ได้แนะนำให้ลดระดับไขมัน LDL-C ต่ำลงยิ่งขึ้น โดยผู้ป่วยเบาหวานที่มีอายุมากกว่า 40 ปี (และมีระดับไขมัน LDL-C มากกว่า 135 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร) ควรลดระดับไขมันให้น้อยกว่า 100 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร ในกรณีที่ยังไม่มีโรคหัวใจ และหลอดเลือด และลดให้น้อยกว่า 75 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตรในกรณีที่เป็นโรคหัวใจและหลอดเลือดแล้ว การศึกษาภาวะไขมันผิดปกติในเลือด ในผู้ป่วยเบาหวาน จึงมีความสำคัญ วัตถุประสงค์: เพื่อแสดงความผิดปกติของระดับไขมันในเลือดในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ปัจจัยที่อาจจะมีผลต่อความผิดปกติดังกล่าว แสดงความสัมพันธ์ระหว่างความผิดปกติของไขมันในเลือดกับภาวะ แทรกซ้อนทางหลอดเลือดนอกจากนี้ยังแสดงถึงการรักษาความผิดปกติของไขมันโดยการใช้ยาลดระดับไขมันในเลือด ผู้ป่วยและวิธีการ: ศึกษาผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ระหว่างเดือนเมษายน-ธันวาคม 2546 จำนวน 1,000 ราย ที่คาดว่าจะมาติดตามการรักษาที่คลินิก ผู้ป่วยเบาหวาน โรงพยาบาลมหาราชนครราชสีมาเป็นเวลาอย่างน้อย 1 ปี เก็บข้อมูลเกี่ยวกับระดับการศึกษาและเศรษฐฐานะ ผู้ป่วยได้รับการตรวจร่างกายเพื่อค้นหาภาวะแทรกซ้อนของเบาหวาน ตรวจเลือดเพื่อวัดระดับไขมันในระยะ 6 เดือนแรกของการติดตามการรักษา บันทึกผลของการควบคุมเบาหวาน ระดับไขมันในเลือดและความชุกของภาวะแทรกซ้อนจากเบาหวาน โดยอาศัยเกณฑ์จากแนวทางการรักษาผู้ป่วยเบาหวานโดยสมาคมแพทย์เบาหวานแห่งสหรัฐอเมริกา ผลการศึกษา: ผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 จำนวน 1,000 ราย อายุเฉลี่ย 59.4±6.8 ปี สัดส่วนเพศชายและเพศหญิงร้อยละ 27.3 และ 72.7 ตามลำดับ ค่าเฉลี่ยของระดับน้ำตาลในเลือดขณะอดอาหารเท่ากับ 151.9±54.2 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร ค่าเฉลี่ยของ HbA1c เท่ากับ 7.9±2.1 มิลิกรัมต่อเดซิลิตร พบภาวะความดันโลหิตสูงร่วมด้วยร้อยละ 70.5 เคยมีโรคหลอดเลือดหัวใจตีบร้อยละ 6.1 เคยมีโรคหลอดเลือดสมองร้อยละ 3.6 ค่าเฉลี่ยไขมันคอเลสเตอรอลในเลือดเท่ากับ 203.8±47.2 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร ค่าเฉลี่ยระดับไขมัน LDL-C เท่ากับ 115.2±38.7 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร ค่าเฉลี่ยระดับไขมันไตรกลีเซอไรด์เท่ากับ 164.7±106.7 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร ค่าเฉลี่ยระดับไขมัน HDL-C เท่ากับ 55.9±16.0 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร จากการศึกษานี้พบว่าผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ร้อยละ 34.6 เท่านั้น ที่ได้รับยาลดระดับไขมันในเลือด โดยได้รับยาในกลุ่ม statin ร้อยละ 27.3 ได้รับยาในกลุ่ม fibrate ร้อยละ 5.9 และร้อยละ 1.4 ได้รับยาทั้ง 2 ชนิด มากกว่าครึ่งหนึ่งของผู้ป่วยกลุ่มนี้ยังไม่ได้รับยาลดระดับไขมันในเลือด โดยเฉพาะกลุ่มผู้ป่วยที่มีระดับไขมัน LDL-C เท่ากับหรือมากกว่า 100 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร มีจำนวนร้อยละ 65.7 ที่ยังไม่ได้รับยาลดระดับไขมันในเลือด สรุป: ภาวะไขมันในเลือดสูง โดยเฉพาะระดับไขมัน LDL-C สูง เป็นความผิดปกติของไขมันที่มีความสำคัญที่พบได้บ่อยในผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 แต่พบว่ามีผู้ป่วยเพียงแค่ร้อยละ 35 เท่านั้นที่ได้รับการรักษาโดยได้รับยาลดระดับไขมันในเลือด นอกจากนี้ จากการศึกษายังแสดงถึงความสัมพันธ์ของความผิดปกติของไขมันในเลือดกับการเกิดภาวะแทรกซ้อนทางหลอดเลือดแต่อย่างไรก็ตามการศึกษานี้ไม่สามารถแสดงความสัมพันธ์การเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจกับความผิดปกติของไขมันในเลือด