แนวทางการสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์ผึ้งโพรงของชุมชนในจังหวัดพะเยา

บทคัดย่อ

ถึงแม้ผึ้งโพรงเป็นทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญ ที่สามารถสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจ การมีส่วนร่วมทางสังคม และความอุดมสมบูรณ์ของระบบนิเวศแต่ชุมชนหลายแห่งยังขาดการตระหนักรู้ถึงความสำคัญของผึ้งโพรงอย่างมาก เพราะชุมชนหลายแห่งมีการไล่หรือฆ่าผึ้งโพรงโดยการเผาป่า ซึ่งเป็นแหล่งอาหารและที่อยู่อาศัยของผึ้งโพรง ส่งผลให้ประชากรผึ้งโพรงลดลง เช่น ชุมชนในจังหวัดพะเยา ดังนั้น ผู้วิจัยจึงมีคำถามว่า แนวทางการสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์ผึ้งโพรงของชุมชนในจังหวัดพะเยาที่เหมาะสมควรเป็นอย่างไร เพื่อให้ชุมชนได้ตระหนักถึงคุณค่าของผึ้งโพรง ซึ่งจะนำไปสู่การสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์ผึ้งโพรงอย่างแท้จริง การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ คือ เพื่อศึกษาแนวทางการสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์ผึ้งโพรงของชุมชนในจังหวัดพะเยา โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ เก็บรวบรวมข้อมูลโดยการทบกวนวรรณกรรมที่เกี่ยวข้อง สัมภาษณ์เชิงลึกและการสนทนากลุ่ม (focus group) กับกลุ่มเป้าหมายที่เป็นผู้รู้ที่สำคัญ (key informants) จำนวน 60 คน ซึ่งเป็นผู้เลี้ยงผึ้งโพรงทั้งหมด จากชุมชนในจังหวัดพะเยา 2 ชุมชน คือ ชุมชนบัว กับ ชุมชนงาม (ทั้ง 2 ชุมชนเป็นชื่อสมมุติ) ผลการวิจัย พบว่า แนวทางในการสร้างจิตสำนึกในการอนุรักษ์ผึ้งโพรง มี 8 ประการ ดังนี้ 1) การสร้างการรับความรู้เกี่ยวกับผึ้งโพรง 2) การรวมกลุ่มผู้เลี้ยงผึ้งโพรง 3) การแลกเปลี่ยนเรียนรู้เกี่ยวกับผึ้งโพรง 4) การสร้างระบบพี่เลี้ยงผึ้งโพรง 5) การส่งเสริมการตลาดผึ้งโพรง 6) การประยุกต์ใช้ภูมิปัญญาในการเลี้ยงผึ้งโพรง 7) การสร้างข้อตกลงในการเลี้ยงผึ้งโพรง 8) การสร้างการมีส่วนร่วมเกี่ยวกับผึ้งโพรง