เปรียบเทียบเจตคติ การปฏิบัติตนและค่าดัชนีมวลกายก่อนและหลังใช้โปรแกรมลดค่าดัชนีมวลกาย ของเจ้าหน้าที่สาธารณสุขอำเภอบ่อพลอย

บทคัดย่อ

          การวิจัยแบบทดลองเบื้องต้น มีวัตถุประสงค์คือ 1.เพื่อเปรียบเทียบเจตคติที่มีต่อโรค metabolic syndrome 2.เพื่อเปรียบเทียบพฤติกรรมการปฏิบัติตนเกี่ยวกับโรค metabolic syndrome 3.เพื่อเปรียบเทียบค่าดัชนีมวลกายหลังใช้โปรแกรมลดค่าดัชนีมวลกายของเจ้าหน้าที่สาธารณสุขอำเภอบ่อพลอย ผู้ที่มีภาวะค่าดัชนีมวลกายเกินค่ามาตรฐาน โดยการประเมินเจตคติที่มีต่อโรค metabolic syndrome พฤติกรรมการปฏิบัติตนและค่าดัชนีมวลกาย ก่อนและหลังการทดลองเป็นเวลา 3 เดือน การเลือกแบบเจาะจงจำนวน 35 คน กลุ่มตัวอย่างคือ เจ้าหน้าที่สาธารณสุขที่มีค่าดัชนีมวลกายเกินมาตรฐานและมีความเสี่ยงต่อสุขภาพ เกณฑ์คัดเลือกกลุ่มตัวอย่างคือเจ้าหน้าที่สาธารณสุขที่มีค่าดัชนีมวลกาย (Body Mass Index : BMI) มากกว่าหรือเท่ากับ 23 กิโลกรัมต่อตารางเมตร โดยเจ้าหน้าที่สาธารณสุขไม่ได้กินยาลดน้ำหนักและไม่เคยเข้าร่วมโปรแกรมการลดน้ำหนักมาก่อน เก็บข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามชนิดตอบเอง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ได้แก่ แบบสอบถาม ซึ่งประกอบด้วยข้อมูล 3 ส่วน คือ ข้อมูลทั่วไป แบบวัดเจตคติ การปฏิบัติตนเกี่ยวกับโรค metabolic syndrome และโปรแกรมลดค่าดัชนีมวลกาย ซึ่งประกอบด้วยการรับประทานอาหาร การปฏิบัติตน การออกกำลังกายโดยการวิ่ง เก็บรวบรวมข้อมูลโดยการให้กลุ่มตัวอย่างตอบแบบสอบถามก่อนและหลังการใช้โปรแกรมลดค่าดัชนีมวลกาย ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการปฏิบัติตน การออกกำลังกายสำหรับผู้ที่มีภาวะค่าดัชนีมวลกายเกินค่ามาตรฐาน (ภายหลัง 3 เดือน) ระยะเวลาศึกษาตั้งแต่ กรกฎาคม – กันยายน 2563 แบบสอบถามมีค่าดัชนีความเชื่อมั่นของอัลฟาของครอนบาค เท่ากับ 0.78 ซึ่งผ่านการตรวจสอบความตรงเชิงเนื้อหาจากผู้เชี่ยวชาญ (content validity) เท่ากับ 1 แล้วนำมาวิเคราะห์ข้อมูลทางสถิติ ด้วยค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐานและการทดสอบทางสถิติอนุมาน ด้วยค่าที (Paired t-test)

          ผลการวิจัยพบว่า กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เป็นหญิงคิดเป็นร้อยละ 60 อายุเฉลี่ยคิดเป็น 41.88 ระยะเวลาที่ค่าดัชนีมวลกายเกิดมาตรฐาน ≥23 กิโลกรัม/เมตร² ≤ 5 ปี คิดเป็นร้อยละ 77.14 ค่าดัชนีมวลกายเฉลี่ยก่อนและหลังใช้โปรแกรมลดค่าดัชนีมวลกายคิดเป็น 27.20 ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 4.46 และ 26.13 ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 4.52 ตามลำดับ นอกจากนี้ค่าเฉลี่ยของคะแนนเจตคติก่อนและหลังใช้โปรแกรมลดค่าดัชนีมวลกาย คิดเป็น 27.45 คะแนน ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 1.5 และ 28.65 คะแนน ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 1.34 ระดับเจตคติก่อนและหลังใช้โปรแกรมลดค่าดัชนีมวลกาย ร้อยละ 100 มีระดับเจตคติ ในทางบวกอยู่ในระดับสูง ค่าเฉลี่ย 26.74 ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 0.84 และค่าเฉลี่ย 27.84 ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 0.32 ตามลำดับ ค่าเฉลี่ยของคะแนนการปฏิบัติตนก่อนและหลังใช้โปรแกรมลดค่าดัชนีมวลกายคิดเป็น 21.00 คะแนน ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 3.24 และ 24.11 คะแนน ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 2.88 ตามลำดับ ระดับการปฏิบัติตนก่อนใช้โปรแกรมลดค่าดัชนีมวลกาย ร้อยละ 74.29 มีระดับการปฏิบัติตนอยู่ในระดับปานกลาง ร้อยละ 20.00 มีระดับการปฏิบัติตนอยู่ระดับสูง และร้อยละ 5.71 มีระดับการปฏิบัติตนอยู่ระดับต่ำ ค่าเฉลี่ย 20.79 ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน 2.66 ระดับการปฏิบัติตนหลังใช้โปรแกรมลดค่าดัชนีมวลกาย ร้อยละ 54.29 มีระดับการปฏิบัติตนอยู่ในระดับสูง 2.90 ตามลำดับ หลังใช้โปรแกรมลดค่าดัชนีมวลกาย เจตคติที่มีต่อโรค metabolic syndrome การปฏิบัติตนที่มีต่อโรค metabolic syndrome เพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p=0.00) และค่าดัชนีมวลกายหลังการใช้โปรแกรมลดค่าดัชนีมวลกายลดลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.05) จากการค้นพบดังกล่าว เจ้าหน้าที่สาธารณสุขจึงควรนำโปรแกรมลดค่าดัชนีมวลกายไปประยุกต์ใช้กับกลุ่มผู้ป่วยโรค metabolic syndrome หรือผู้ที่มีค่าดัชนีมวลกายเกินค่ามาตรฐานรายอื่นต่อไป และแนะนำวิธีการออกกำลังกายหลากหลายตามกลุ่มอายุ