ผลลัพธ์ในโครงการป่้องกันการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีจากแม่สู่ลูกในโรงพยาบาลพหลพลพยุหเสนาระหว่างปี พ.ศ. 2562 - 2565

บทคัดย่อ

การป้องกันการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีจากแม่สู่ลูกนับเป็นหัวใจหลักในการลดจํานวน ผู้ติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีชนิดเรื้อรังซึ่งนําไปสู่โรคตับแข็งและมะเร็งตับในผู้ใหญ่ องค์การอนามัยโลกตั้งเป้าหมายในการกําจัดไวรัสตับอักเสบบีให้หมดจากโลกภายในปี คศ. 2030 และกําหนดเป้าหมายความชุกของเด็กอายุน้อยกว่า 5 ปีที่ติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีให้น้อยกว่า ร้อยละ 0.1 มาตรการป้องกันประกอบด้วยการตรวจคัดกรองไวรัสตับอักเสบบีในหญิงตั้งครรภ์ การให้ยาต้านไวรัสในรายที่มีข้อบ่งชี้การให้วัคซีนป้องกันการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีแก่ทารก แรกเกิดทั้ง HBV และ HBIG ประเทศไทยดําเนินตามนโยบายขององค์การอนามัยโลกตั้งแต่ปี พ.ศ.2561 ในชื่อโครงการ “การกําจัดการถ่ายทอดโรคไวรัสตับอักเสบบีจากแม่สู่ลูก” สําหรับ รพ.พหลพลพยุหเสนา ได้เริ่มโครงการตั้งแต่ปี พศ. 2562 ถึงปัจจุบัน

วัตถุประสงค์ เพื่อทราบผลลัพธ์ในการป้องกันการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีจากแม่สู่ลูก ในทารกที่คลอดจากมารดาที่ติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีในโรงพยาบาลพหลพลพยุหเสนา ระหว่าง ปี พ.ศ. 2562- 2565 วิธีการศึกษา เป็นการศึกษาย้อนหลังเชิงพรรณนาโดยการทบทวนเวชระเบียนโดยกําหนด กลุ่มประชากรศึกษา คือ ทารกที่คลอดจากมารดาที่ตรวจพบการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีขณะ ตั้งครรภ์ ระหว่างวันที่ 1 มกราคม 2562- 30 กันยายน 2565 โดยทารกที่เสียชีวิตก่อนอายุ 9 เดือน และไม่มาติดตามการรักษาที่อายุ 9-12 เดือนจะถูกคัดออกตามเกณฑ์ ทารกที่มาติดตามที่อายุ 9-12 เดือนทุกรายจะได้รับการตรวจหาการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีและระดับภูมิคุ้มกันต่อไวรัส ตับอักเสบบี นิยามให้การมีภูมิคุ้มกันต่อไวรัสตับอักเสบบีต้องมีผล Anti-HBs Ab    10 IU/L ขึ้นไป

ผลการศึกษา จากทารกทั้งหมด 163 ราย พบทารกเสียชีวิตก่อนอายุ 9 เดือน 2 ราย และไม่มา ตรวจติดตามตามนัด 75 ราย มีทารกที่มาติดตามการตรวจหาการติดเชื้อและระดับภูมิคุ้มกันต่อ ไวรัสตับอักเสบบีที่อายุ 9-12 เดือนทั้งสิ้น 86 ราย ในทารกกลุ่มนี้พบว่ามารดามีผล HBeAg บวก 19 ราย (22.09%) ไม่ได้ตรวจ 39 ราย (45.35%) ในมารดาที่ HBeAg บวก ได้รับยาต้านไวรัส Tenofovir 16 ราย (84.21%) ทารกแรกเกิดได้รับ HBV และ HBIG ภายใน 12 ชั่วโมง 80 ราย (93.02%) อีก 6 รายได้ HBV แต่ไม่ได้ HBIG ทุกรายได้วัคซีน HBV ที่อายุ 1, 2, 4 และ 6 เดือน เมื่อตรวจติดตามที่อายุ 9-12 เดือนไม่พบรายใดมีการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีจากมารดาและทุก รายมีภูมิคุ้มกันต่อไวรัสตับอักเสบบี (100%) โดยค่ามัธยฐานของระดับภูมิคุ้มกันมากกว่า 1,000 IU/L (72.37, >1000)

สรุป ผลลัพธ์ในการป้องกันการติดเชื้อตับอักเสบบีจากแม่สู่ลูกเป็นไปตามเป้าหมายของ กระทรวงสาธารณสุขและองค์การอนามัยโลก แต่ยังมีเป้าหมายที่ต้องพัฒนา ได้แก่ การคัดกรอง HBeAg ในหญิงตั้งครรภ์ทุกรายและยังมีทารกที่ไม่มาตรวจติดตามผลที่อายุ 9-12 เดือนเป็นจํานวนมากจําเป็นต้องประสานงานกับเครือข่ายเพื่อติดตามทารกกลุ่มนี้มารับการตรวจต่อไป