การศึกษาประสิทธิผลของการพัฒนารูปแบบการตรวจคัดกรองประชากรกลุ่มเสี่ยง โรคไม่ติดต่อเรื้อรังโดยอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน ในพื้นที่โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านบางปรัง อำเภอเมืองนครนายก จังหวัดนครนายก
คำสำคัญ:
โรคไม่ติดต่อเรื้อรัง , ประชากรกลุ่มเสี่ยงโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง , อาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์ปัจจุบันของการคัดกรองกลุ่มเสี่ยงต่อโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง การพัฒนารูปแบบการคัดกรองสำหรับกลุ่มเสี่ยง และการประเมินประสิทธิผลของรูปแบบการคัดกรองที่พัฒนาขึ้นนี้เมื่อนำไปปฏิบัติโดยอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน การศึกษาครั้งนี้ดำเนินการในพื้นที่รับผิดชอบของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านบางปราง อำเภอเมืองนครนายก จังหวัดนครนายก โดยใช้การวิจัยเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ ดำเนินการเป็น 3 ระยะ กลุ่มตัวอย่างประกอบด้วยอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน จำนวน 59 คน ที่เลือกโดยวิธีการสุ่มแบบเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยคือ แบบสอบถามและแบบคัดกรอง วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนาและมาตราส่วนการประเมิน
จากการศึกษาพบว่า ประชากรกลุ่มเสี่ยงต่อโรคไม่ติดต่อเรื้อรังร้อยละ 10.73 ไม่ได้รับการตรวจคัดกรองสุขภาพในแต่ละปี ในกลุ่มที่ได้รับการคัดกรอง ร้อยละ 23.33 ไม่เข้ารับการตรวจวินิจฉัยยืนยันโรค เนื่องจากขาดการเตือน ติดตามผล และเอกสารอ้างอิงที่ถูกต้องภายในระบบ การประเมินคุณสมบัติและความสามารถของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน พบว่าระดับความรู้โดยรวมอยู่ในระดับปานกลาง ( = 15, SD = 2.64) อย่างไรก็ตาม ความรู้เกี่ยวกับแนวทางและขั้นตอนในการคัดกรองประชากรกลุ่มเสี่ยงต่อโรคไม่ติดต่อเรื้อรังโดยทั่วไปยังไม่เพียงพอ ( = 11.66, SD = 2.58)
ในการทดสอบความรู้ผ่านการประเมินความถูกต้องในการใช้เครื่องมือคัดกรอง พบว่าคะแนนเฉลี่ยอยู่ที่ 4.92 (SD = 1.48) โดยมีเพียงร้อยละ 1.69 เท่านั้นที่ทำได้ถูกต้องเต็มที่ จากผลการตรวจคัดกรองและความสามารถในการคัดกรองของอาสาสมัคร ได้ทำการวิเคราะห์โดยใช้เทคนิค AIC ต่อมาได้ดำเนินการพัฒนาศักยภาพอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านและพัฒนารูปแบบการคัดกรองโรคใหม่ผ่านกิจกรรมที่มีชื่อว่า “แสตมป์มหัศจรรย์ต่อต้านโรคไม่ติดต่อ” ซึ่งเกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงแนวคิดไปสู่การปฏิบัติจริงโดยใช้แบบคัดกรองความเสี่ยงโรคไม่ติดต่อในเชิงทดลอง การประเมินสถานะสุขภาพของประชากรกลุ่มเสี่ยง การวิเคราะห์ข้อมูล การจัดหมวดหมู่ระดับความเสี่ยง และออกแบบเส้นทางการส่งต่อเพื่อยืนยันการวินิจฉัย ส่งผลให้คะแนนเฉลี่ยและค่าเบี่ยงเบนมาตรฐานสำหรับความถูกต้องของความรู้ในการใช้แบบคัดกรองโรคดีขึ้น ( = 6.47, SD = 1.41) โดยอัตราการใช้ที่ถูกต้องสูงสุดเพิ่มขึ้นเป็น 5.08%
