ประเมินผลกระทบต่อสุขภาพจากการดำเนินนโยบายการจัดการพื้นที่กำจัดโรคไข้มาลาเรีย สู่จังหวัดปลอดภัยอย่างยั่งยืน จังหวัดนครศรีธรรมราช
คำสำคัญ:
การประเมินผลกระทบต่อสุขภาพ, การกำจัดโรคไข้มาลาเรีย, พฤติกรรมสุขภาพ, การจัดการพื้นที่เสี่ยงบทคัดย่อ
การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินผลกระทบตjอสุขภาพจากนโยบายการจัดการพื้นที่กeจัดโรคไข้มาลาเรียในจังหวัดนครศรีธรรมราช โดยใช้กรอบแนวคิด Health Impact Assessment (HIA) ผ่านระเบียบวิธีวิจัยแบบผสมผสาน (Mixed Methods Research: MMR) ประเภท Concurrent Triangulation Design ซึ่งเก็บข้อมูลเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพพร้อมกันและวิเคราะห์ร่วมกันอย่างเป็นระบบ ข้อมูลได้จาก (1)การทบทวนเอกสารนโยบายและรายงานในพื้นที่ (2)การสำรวจประชาชน 450 คน จากพื้นที่เสี่ยงระดับ A1, A2, และ B1 และนักเรียนระดับประถมศึกษา 475 คน รวม 925คน และ (3)การสัมภาษณ์เชิงลึกผู้ปฏิบัติ
งานด่านหน้า 91 ราย วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยสถิติเชิงพรรณนา
ผลการวิจัยศึกษาพบว่ากลุ่มประชาชนมีอายุเฉลี่ย 42.6 ปีส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง(ร้อยละ 61.8)และประกอบอาชีพเกษตรกรรม (ร้อยละ 53.6) ในขณะที่กลุ่มนักเรียนมีอายุเฉลี่ย 10.7 ปีและเพศหญิง ร้อยละ 54.9 กลุ่มประชาชน มีคะแนนเฉลี่ยด้านความรู้
การรับรู้และพฤติกรรมป้องกันโรค ระดับดีขณะที่นักเรียนส่วนใหญ่อยู่ในระดับพอใช้โดยเฉพาะประชาชนที่เคยป่วยหรือมีบทบาทในระบบควบคุมโรคในชุมชน ระบบการจัดการมีจุดแข็งด้านการเฝ้าระวังที่ทันท่วงทีการใช้เทคโนโลยีดิจิทัล และการบูรณาการภาคส่วนต่าง ๆ อย่างไรก็ตาม ยังมีข้อจำกัดด้านงบประมาณและทรัพยากรบุคคล ระบบติดตามที่เป็นกลาง และความเหลื่อมล้ำระหว่างพื้นที่
ข้อเสนอเชิงนโยบายในระดับจังหวัดและท้องถิ่น ได้แก่การบูรณาการหลักสูตรสุขภาพในโรงเรียน การกระจายอำนาจวางแผนให้ท้องถิ่น การจัดสรรงบประมาณอย่างยั่งยืน การใช้ HIA ควบคู่การวิเคราะห์ความคุ้มค่า และการสร้างระบบติดตามที่โปร่งใสและมีส่วนร่วม พร้อมทั้งแนะนำให้ศึกษาผลกระทบเชิงพฤติกรรมในระยะยาวของการเรียนรู้ด้านไข้มาลาเรียในกลุ่มเยาวชน และบทบาทของการบริหารกระจายอำนาจในการรักษาพื้นที่ปลอดโรคอย่างยั่งยืน
เอกสารอ้างอิง
Nájera JA, González-Silva M, Alonso PL. Some lessons for the future from the Global Malaria Eradication
Programme (1955–1969). PLoS Med. 2011;8(1):e1000412.
World Health Organization. Global Technical Strategy for Malaria 2016–2030. Geneva: World Health
Organization; 2015.
Imwong M, et al. Malaria elimination in Thailand: Bridging policy and practice. Lancet Reg Health West Pac.
;7:100091.
กรมควบคุมโรค. ยุทธศาสตร์การกำจัดโรคไข้มาลาเรียแห่งชาติ พ.ศ.2560–2569.กรุงเทพฯ: สำนักโรคติดต่อนำโดยแมลง;2560.
สำนักโรคติดต่อนำโดยแมลง.แนวทางและหลักเกณฑ์การรับรองจังหวัดปลอดโรคไข้มาลาเรีย.กรุงเทพฯ:กรมควบคุมโรค;2565.
สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 11 จังหวัดนครศรีธรรมราช. รายงานสถานการณ์โรคไข้มาลาเรีย พ.ศ. 2561–2565. นครศรีธรรมราช: สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 11; 2566.
สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดนครศรีธรรมราช. รายงานผลการดำเนินงานด้านโรคไข้มาลาเรีย. นครศรีธรรมราช: สสจ.; 2565.
World Health Organization. Health Impact Assessment: Main concepts and suggested approach. Geneva: World Health Organization; 2020.
International Association for Impact Assessment. Health Impact Assessment: International Best Practice Principles. Fargo (ND): International Association for Impact Assessment; 2006.
กรมควบคุมโรค. คู่มือแนวทางการประเมินรับรองจังหวัดปลอดโรคไข้มาลาเรียอย่างยั่งยืน ปี2565. นนทบุรี: กองโรคติดต่อนำโดยแมลง; 2565.
Daniel WW. Biostatistics: A foundation for analysis in the health sciences. 6th ed. New York: John Wiley & Sons; 1995.
กรมควบคุมโรค. แบบประเมินจังหวัดปลอดโรคไข้มาลาเรียอย่างยั่งยืน ปี2565. นนทบุรี: กองโรคติดต่อนำโดยแมลง; 2565.
สุวิมล ติรกานันท์การวัดและประเมินผลการศึกษา. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย; 2557.
Patton MQ. Qualitativeresearch & evaluation methods. 3rd ed.Thousand Oaks (CA): SagePublications; 2002.
Kemm J. Health impact assessment: A tool for healthy public policy. Health Promote Int. 2001;16(1):79–85. https://doi.org/10.1093/heapro/16.1.79
Harris-Roxas B, Harris E. Differing forms, differing purposes: A typology of health impact assessment. Environ Impact Assess Rev. 2011;31(4):396–403. https://doi.org/10.1016/j.eiar.2010.03.003
Opara MO, Mohd Nazan AIN, Ismail S. Effectiveness of health education interventions to improve malaria
knowledge and insecticide-treated nets usage among populations of sub-Saharan Africa: Systematic review
and meta-analysis. PLoS One. 2021;16(12):e0260980. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0260980
วัลลาวดีขันแก้ว. ความรู้การรับรู้และพฤติกรรมการป้องกันโรคไข้มาลาเรียของประชาชนในพื้นที่ไข้สูง จังหวัดแม่ฮ่องสอน.วารสารควบคุมโรค. 2566;49(1):33–46.
สุกัญญา ผดุงวิทย์, ลดาวัลย์ อานนท์ศิริโชติ, มิรันตีแพงงา. ความรู้ ทัศนคติและพฤติกรรมในการป้องกันควบคุมโรคไข้มาลาเรียประชาชนกลุ่มเสี่ยง บ้านช่องมะเฟือง หมู่ที่ 12 ตำบลหนองรีอำเภอเมือง จังหวัดชลบุรี. ศูนย์ควบคุมโรคติดต่อนำโดยแมลงที่ 6.1 ศรีราชา; 2566.
Okabayashi H,ThongthienP,SinghasvanonP, Waikagul J,LooareesuwanS, Jimba M,etal.Keys tosuccess for aschool-based malariacontrol programin primaryschools inThailand.Parasitol Int.2006;55(2):121–6.https://doi.org/10.1016/j.parint.2005.11.005
Jongdeepaisal M, Khonputsa P, Ketwon S, Liabsuetrakul T, Pell C. Expanding the roles of malaria post workers in Thailand: A qualitative study of stakeholder perspectives. PLOS Glob Public Health. 2024;4(9):e0000632. https://doi.org/10.1371/journal.pgph.0000632.
Lawpoolsri S, Sattabongkot J, Sirichaisinthop J, Cui L, Kiattibutr K, Rachaphaew N, et al. Epidemiological profilesof recurrent malariaepisodes inanendemicareaalongtheThailand–Myanmar border: A prospective cohort study. Malar J. 2019;18:124. https://doi.org/10.1186/s12936-019-2763-7.
Kaewwaen W, Bhumiratana A. Landscape ecology and epidemiology of malaria associated with rubber plantations in Thailand: Integrated approaches to malaria ecotoping. Interdiscip Perspect Infect Dis. 2015;2015:909106. https://doi.org/10.1155/2015/909106.
สีหะวงษ์ ส, ลิมปิทีปราการ ว, สุขยา ว, คำภา ว, เติมวงษ์ ส. การประเมินผลมาตรการ 1-3-7 เร่งรัดกำจัดไข้มาลาเรีย เขตสุขภาพที่ 10 อุบลราชธานี ปีงบประมาณ 2563. อุบลราชธานี: สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 10; 2563.
Inthitanon N, Sripoorote P, Wattanagoon Y, Petchvijit P, Anantjitsupha A, Win KM, et al. Malaria control among Myanmar migrants in Thailand: A qualitative study of healthcare providers. Malar J. 2025;24:63. https://doi.org/10.1186/s12936-025-05397-4.
Tilaye T, Tessema B, Alemu K, Yallew WW. Perceived causes and solutions for malaria prevalence among seasonal migrant workers in Northwest Ethiopia: A qualitative study. Malar J. 2024;23:141. https://doi.org/10.1186/s12936-024-05231-3.
Singhasvanon P, et al. Health-seeking behaviour and barriers to access to malaria services among migrants and mobile populations in Thailand. Malar J. 2023;22:15. https://doi.org/10.1186/s12936-023-05459-x.
Noisang C, Prosser C, Meyer W, Chemoh W, Ellis J, Sawangjaroen N, et al. Molecular markers of drug-resistant Plasmodium spp. in southern Thailand: A cross-sectional study. Malar J. 2019;18:359. https://doi.org/10.1186/s12936-019-3003-4.
Suwannarong K, Cotter C, Ponlap T, Bubpa N, Thammasutti K, Chaiwan J, et al. Assessing the acceptability and feasibility of reactive drug administration for malaria elimination in a Plasmodium vivax predominant setting: A qualitative study in two provinces in Thailand. Malar J. 2022;21:194. https://doi.org/10.1186/s12936-022-04230-2.
บุญสุข ส. การมีส่วนร่วมขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในการดำเนินงานควบคุมโรคไข้มาลาเรียในจังหวัดชายแดนไทย. วารสารสาธารณสุขศาสตร์. 2564;51(3):399–412.
สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.). แนวทางการประเมินผลกระทบด้านสุขภาพต่อการดำเนินนโยบายสาธารณะ (ฉบับปรับปรุง). นนทบุรี: สช.; 2564.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 12 สงขลา
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
วารสาร TCI อยู่ภายใต้การอนุญาต Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) เว้นแต่จะระบุไว้เป็นอย่างอื่น โปรดอ่านหน้านโยบายของเราสำหรับข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับการเข้าถึงแบบเปิดลิขสิทธิ์ และการอนุญาต
