การทบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบ: ความสัมพันธ์ของยีนในระบบภูมิคุ้มกันของยุงก้นปล่องต่อการติดเชื้อมาลาเรีย
คำสำคัญ:
malaria, Anopheles mosquito, immune system, JAK-STAT pathway, suspected geneบทคัดย่อ
การศึกษายีนในระบบภูมิคุ้มกันกลุ่ม JAK-STAT pathway ของยุงกันปล่องในด้านกลไกการตอบสนองการติดเชื้อมาลาเรีย โดยทำงานร่วมกับยืน NOS, TEP1, SOCS, และ HPX15 มีแนวโน้มที่จะแสดงให้เห็นถึงกลุ่มยื่นที่ส่งเสริม หรือยีนกลุ่มต้องสัย ซึ่งส่งผลให้ยุงกันปล่องมีศักยภาพในการนำโรคมาลาเรีย การศึกษาในครั้งนี้ใช้การพบทวนวรรณกรรมอย่างเป็นระบบโดยมีแนวทางการศึกษาว่าหากยุงกันปล่องมียีนในกลุ่มต้องสัยที่จะส่งเสริมศักยภาพในการนำโรคมาลาเรียเพิ่มขึ้นก็จะมีแนวโน้มให้ยุงก้นปล่องชนิดนั้น ๆ สามารถเป็นพาหะหลักในการนำเชื้อมาลาเรียได้เช่นเดียวกัน หากมียีนในกลุ่มต้องสงสัยน้อยลงจะลดศักยภาพในการนำเชื้อมาลาเรียได้ การยับยั้งการแสตงออกของยีนโดยเฉพาะในกลุ่มยีนที่ส่งเสริมให้ยุงกันปล่องมีศักยภาพในการนำโรคมาลาลาเรียจึงเป็นแนวทางในการลดความสามารถการเป็นพาหะนำโรคมาลาเรียได้ ผลการสืบค้นอย่างเป็นระบบที่เกี่ยวข้องกับยืนกลุ่มต้องสงสัยทีใด้รับการยืนยันยันว่ามีความสัมพันธ์ต่อการนำเชื้อมาลาเรีย หากยับยั้งการแสดงออกของยีนเหล่านี้จะทำให้การพัฒนาของเชื้อมาลาเรียลดลง เช่น การยับยั้งยืน HPX15 ส่งผลให้จำนวนของ ookinete ที่เกิดขึ้นในทางเดินอาหารชั้นกลางของยุงกันปล่องลดลงอย่างมีนัยสำคัญ หรือยีน SOCS และยีน PIAS ที่เป็นกลไก negative feedback ต่อ JAK-STAT เพื่อหยุดการกระตุ้นยีน NOS ซึ่งยับยั้งการเกิด Hyper-immunity แต่ในช่วงเวลา 24 ชั่วโมงหลังการติดเชื้อช่วงที่ ookinete มีการเจริญเติบโตเต็มที่และพร้อมที่จะฝังตัว การทบทวนอย่างเป็นระบบครั้งนี้ได้ให้ความเข้าใจในระบบภูมิคุ้มกันของยุงกันปล่องแต่ละชนิดที่แตกต่างกัน รวมถึงบทบาทหน้าที่ของแต่ล่ะยีน และสามารถนำองค์ความรู้ที่ได้ไปพัฒนาแนวทางที่สามารถยับยั้งการแสดงออกของยีนที่ส่งเสริมให้ยุงกันปล่องมีศักยภาพในการนำโรคมาลาเรียเพื่อเป็นการป้องกันและควบคุมการระบาดของโรคมาลาเรียในอีกรูปแบบหนึ่ง
References
Tainchum K, Kongmee M, Manguin S, Bangs MJ, Chareonviriyaphap T. Anopheles species diversity and distribution of the malaria vectors of Thailand. Trends in Parasitology. 2015;31(3):109-19.
Zhang C, Yang R, Wu L, Luo C, Yang Y, Deng Y, et al. Survey of malaria vectors on the Cambodia, Thailand and China-Laos Borders. Malar. J1. 2022; 21(399):1-12.
นันทวดี เนียมนุ้ย. โรคมาลาเรีย (Malaria). วารสารเทคนิคการแพทย์. 2555;40:4289-4299.
Silvino ACR, Costa G, de Araújo FCF, Ascher D, Pires DEV, Fontes CJF, et al. Variation in Human Cytochrome P-450 Drug-Metabolism Genes: A Gateway to the Understanding of Plasmodium vivax Relapses. PLoS one. 2016;11(7):e0160172.
Jovel IT, Mejía RE, Banegas E, Piedade R, Alger J, Fontecha G, et al. Drug resistance associated genetic polymorphisms in Plasmodium falciparum and Plasmodium vivax collected in Honduras, Central America. Malar. J. 2011;10(376):1-7.
Buyon LE, Elsworth B, Duraisingh MT. The molecular basis of antimalarial drug resistance in Plasmodium vivax. Int. J. Parasitol Drugs Drug Resist 2021;16:23–37.
Waterhouse RM, Kriventseva EV, Meister S, Xi Z, Alvarez KS, Bartholomay LC, et al. Evolutionary dynamics of immune-related genes and pathways in disease-vector mosquitoes. AAAS 2007;316(5832):1738-43.
Zhang Y, Li BX, Mao QZ, Zhuo JC, Huang HJ, Lu JB, et al. The JAK-STAT pathway promotes persistent viral infection by activating apoptosis in insect vectors. PLoS Pathog 2023;19(3):e1011266.
Liongue C, O'Sullivan LA, Trengove MC, Ward AC. Evolution of JAK-STAT pathway components: mechanisms and role in immune system development. PLoS one 2012;7(3):e32777.
Agaisse H, Perrimon N. The roles of JAK/STAT signaling in Drosophila immune responses. Immunol Rev 2004;198:72-82.
Arbouzova NI, Zeidler MP. JAK/STAT signalling in Drosophila: insights into conserved regulatory and cellular functions. Development 2006;133(14):2605-16.
Yoshimura A, Suzuki M, Sakaguchi R, Hanada T, Yasukawa H. SOCS, Inflammation, and Autoimmunity. Front. Immunol 2012;3(20):1-9.
Callus BA, Mathey-Prevot B. SOCS36E, a novel Drosophila SOCS protein, suppresses JAK/STAT and EGF-R signalling in the imaginal wing disc. Oncogene 2002;21(31):4812-21.
Souza-Neto JA, Sim S, Dimopoulos G. An evolutionary conserved function of the JAK-STAT pathway in anti-dengue defense. Proceedings of the National Academy of Sciences. 2009 October; 106(42): 17841-6.
Dhawan R, Gupta K, Kajla M, Kumar S, Gakhar SK, Kakani P, et al. Molecular characterization of SOCS gene and its expression analysis on Plasmodium berghei infection in Anopheles culicifacies. Acta Trop 2015;152:170-5.
Kittiwattanawong K, Ponlawat A, Boonrotpong S, Nanakorn N, Kongchouy N, Moonmake S, et al. The effect of Plasmodium vivax infection on SOCS gene expression in Anopheles dirus (Diptera: Culicidae). Trop Biomed 2020;37(2):397408.
Bahia AC, Kubota MS, Tempone AJ, Araújo HR, Guedes BA, Orfanó AS, et al. The JAK-STAT Pathway Controls Plasmodium vivax Load in Early Stages of Anopheles aquasalis Infection. PLoS Negl Trop Dis 2011;5(11):e1317.
Han Y, Thompson J, Kafatos FC, Barillas-Mury C. Molecular interactions between Anopheles stephensi midgut cells and Plasmodium berghei: the time bomb theory of ookinete invasion of mosquitoes. The EMBO J 2000;19(22):6030–40.
Gupta L, Molina-Cruz A, Kumar S, Rodrigues J, Dixit R, Zamora RE, et al. The STAT pathway mediates late-phase immunity against Plasmodium in the mosquito Anopheles gambiae. Cell Host & Microbe 2009;5(5):498-507.
Smith RC, Vega-Rodríguez , Jacobs-Lorena M. The Plasmodium bottleneck: malaria parasite losses in the mosquito vector. Memórias do Instituto Oswaldo Cruz. 2014;109(5): 644-61.
Kwon H, Arends BR, Smith RC. Late-phase immune responses limiting oocyst survival are independent of TEP1 function yet display strain specific differences in Anopheles gambiae. Parasit Vectors 2017;10(1):369.
Clayton AM, Dong , Dimopoulos G. The Anopheles Innate Immune System in the Defense against Malaria Infection. J Innate Immun 2014;6(2):169–81.
Kajla M, Gupta K, Gupta L, Kumar S. A Fine-Tuned Management between Physiology and Immunity Maintains the Gut Microbiota in Insects. Biochem. Physiol. 2015;4(182):10-4172.
Kajla M, Kakani P, Choudhury TP, Kumar V, Gupta K, Dhawan R, et al. Anopheles stephensi Heme Peroxidase HPX15 Suppresses Midgut Immunity to Support Plasmodium Development. Front Immunol 2017;14(8):249.
Baia-da-Silva DC, Alvarez LCS, Lizcano O, Costa FTM, Lopes CP, Orfanó A, et al. The role of the peritrophic matrix and red blood cell concentration in Plasmodium vivax infection of Anopheles aquasalis. Parasites Vectors 2018;11(148):1-10.
Downloads
เผยแพร่แล้ว
How to Cite
ฉบับ
บท
License
Copyright (c) 2025 วารสารสำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 12 สงขลา
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
วารสาร TCI อยู่ภายใต้การอนุญาต Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) เว้นแต่จะระบุไว้เป็นอย่างอื่น โปรดอ่านหน้านโยบายของเราสำหรับข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับการเข้าถึงแบบเปิดลิขสิทธิ์ และการอนุญาต
