การศึกษาปริมาณสังกะสี แมงกานีส และแคดเมียมในข้าวสารจากตลาดข้าว ในภาคกลางของประเทศไทย และการประเมินการรับสัมผัส A Study of Zinc Manganese and Cadmium in Rice Grains Collected from Rice Markets at Central region of Thailand and Exposure Assessment

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความเข้มข้นของแร่ธาตุที่จำเป็นอันได้แก่ สังกะสี (Zn)
และ แมงกานีส (Mn) และโลหะที่เป็นพิษ คือ แคดเมียม (Cd) ในเมล็ดข้าวสารที่เก็บรวบรวมมาจากตลาดในพื้นที่ภาคกลางของประเทศไทย อันได้แก่ จังหวัดพิจิตร  ชัยนาท นนทบุรี และนครปฐม นอกจากนี้ทำการศึกษาในข้าวญี่ปุ่น
ที่วางขายในห้างสรรพสินค้าจังหวัดนครปฐมการประเมินการได้รับสารสังกะสี แมงกานีส และแคดเมียมที่ปนเปื้อนในข้าวต่อวัน (EDI) จะนำมาประยุกต์ใช้เพื่อประเมินอัตราการรับสัมผัส ผลการศึกษาพบว่าข้าวที่เก็บตัวอย่างมาแบ่งได้เป็น 7 กลุ่ม ได้แก่ กลุ่มข้าวขาวหอมมะลิ  ข้าวขาวเสาไห้ ข้าวขาวผสม ข้าวไรซ์เบอร์รี ข้าวกล้อง ข้าวเหนียว
และข้าวญี่ปุ่น ผลการศึกษาพบว่า งานวิจัยนี้สามารถเก็บตัวอย่างข้าว ได้ทั้งหมด 26 ตัวอย่าง โดยแบ่งเป็น 7 กลุ่มย่อยคือ กลุ่มข้าวขาวหอมมะลิ ข้าวเสาไห้ ข้าวผสม  ข้าวไรซ์เบอร์รี ข้าวกล้อง ข้าวเหนียว และข้าวญี่ปุ่น ผลการวิเคราะห์หาค่าสังกะสี และแมงกานีสด้วยเครื่อง atomic absorption spectrophotometer พบว่า ปริมาณสังกะสีเฉลี่ย และแมงกานีสเฉลี่ย พบมากที่สุดในกลุ่มข้าวกล้อง คือ 16.193±1.322 mg/kg  และ 20.788±2.385 mg/kg ตามลำดับ ปริมาณของสังกะสีที่ตรวจพบในข้าวสารทั้ง 7 กลุ่มอยู่ในช่วง 6.677 -18.614 mg/kg ส่วนปริมาณของแมงกานีสที่ตรวจพบมีอยู่ในช่วง 5.404-29.750 mg/kg ค่าการปนเปื้อนของแคดเมียมเฉลี่ย พบมากในกลุ่มข้าวเหนียวคือ 0.015 ±0.016 mg/kg และปริมาณของแคดเมียมที่ตรวจพบในข้าวสารทั้ง 7 กลุ่มอยู่ในช่วง 0.001 - 0.050 mg/kg ปริมาณ
การปนเปื้อนของแคดเมียมไม่เกินค่ามาตรฐานที่กำหนดให้ข้าวสารต้องมีแคดเมียมไม่เกิน 0.4 mg/kg
เมื่อประเมิน EDI จากการบริโภคข้าวใน 1 วันพบว่า การรับสัมผัสสังกะสีเฉลี่ยต่อน้ำหนักตัว (BW) มีค่า 0.064
± 0.008 - 0.092 ± 0.007 mg/kgBW/day ส่วนการรับสัมผัสแมงกานีสเฉลี่ยต่อน้ำหนักตัวมีค่าตั้งแต่ 0.035 ± 0.007 - 0.118 ± 0.013 mg/kgBW/day การรับสัมผัสแคดเมียมเฉลี่ยมีค่าตั้งแต่ 0.005 ± 0.019 - 0.138 ± 0.083 mg/kgBW/day ค่าการรับสัมผัสสังกะสีต่อวันที่ได้จากข้าวมีค่าน้อยกว่าที่กำหนดให้ได้รับต่อวัน ในขณะที่แมงกานีส
มีแนวโน้มที่จะเกินปริมาณที่กำหนด ส่วนการรับสัมผัสแคดเมียมยังไม่เกินค่ามาตรฐานที่กำหนด และไม่ก่อความเสี่ยงจากการรับสัมผัสแคดเมียมจากการบริโภคข้าวที่พบในบางพื้นที่ในประเทศ

The objectives of this research were to study the concentrations of essential element zinc (Zn) and manganese (Mn) and toxic metal cadmium (Cd) in rice grain that was collected from rice markets in central part of Thailand including, Phichit, Chainat, Nonthaburi
and Nakhonpathom province. Moreover, the Japanese rice samples that were sold
in department store in Nakhonpathom were also studied. The estimate daily intake (EDI)
of consumption of rice grain the contaminated with Zinc (Zn), Manganese (Mn) and cadmium (Cd) was applied in order to evaluate the exposure rate. The result of this study revealed that the 7 groups of rice sample were collected including, polish fragrant rice, polish Sowhai rice, multi-strain mixed polish rice, brown rice (rice berry), unpolished rice, sticky rice and Japanese rice.  The result of Zn, Mn and Cd analysis by atomic absorption spectrophotometer showed that the average concentrations of Zn and Mn were 16.193±1.322 mg/kg and 20.788±2.385 mg/kg respectively. The highest average concentrations of Zn and Mn were found in unpolished rice samples group. The concentrations of Zn in all 7 groups of rice grain ranged from 6.667-18.614 mg/kg. The concentrations of Mn in all 7 groups of rice grain range ranged from 5.404-29.750 mg/kg.  The highest average contamination of Cd was found in sticky rice group which was to be 0.015 ±0.016 mg/kg. The concentrations of Cd in all 7 groups of rice grain ranged from 0.001 - 0.050 mg/kg.  The contamination of Cd in rice grain did not exceed the permissible guideline (0.4 mg/kg). When assessed the EDI values from rice consumption in one day, it was found that the average EDI values of Zn /body weight (BW) were 0.064 ± 0.008 - 0.092 ± 0.007 mg/kgBW/day. The average EDI values of Mn/BW were 0.035 ± 0.007 - 0.118 ± 0.013 mg/kgBW/day. The average EDI values of Cd/BW were 0.005 ± 0.019 - 0.138 ± 0.083 mg/kgBW/day. The obtained exposure rates of Zn
in this study were lower than one day recommendation value.  However, the exposure rates
of Mn exhibited the trend of exceeding the recommendation value. The exposure rates of Cd did not exceed the standard value and it did not increase the risk from exposure of Cd
by consumption of rice samples that can be found in some area in the country.