การพัฒนารูปแบบการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุระยะยาวโดยการมีส่วนร่วมของชุมชนเพื่อสุขภาวะที่ยั่งยืน: กรณีศึกษาจังหวัดสมุทรสงคราม
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
วิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาสถานการณ์และความต้องการด้านสุขภาพของผู้สูงอายุในจังหวัดสมุทรสงคราม (2) ศึกษาความพร้อมของชุมชนในการรองรับสังคมผู้สูงอายุ (3) วิเคราะห์รูปแบบการดูแลสุขภาพที่มีอยู่ (4) พัฒนารูปแบบการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุโดยใช้ฐานชุมชน และ (5) ประเมินความเป็นไปได้ในการนำไปปฏิบัติจริง การวิจัยใช้ระเบียบวิธีแบบผสมผสาน (mixed methods research) แบ่งเป็น 3 ระยะ ได้แก่ ระยะที่ 1 ศึกษาสถานการณ์และข้อมูลพื้นฐานจากผู้สูงอายุ 397 คน และผู้เกี่ยวข้อง 110 คน ระยะที่ 2 พัฒนารูปแบบด้วยเทคนิคเดลฟาย (Delphi) จากผู้เชี่ยวชาญ 17 คน และระยะที่ 3 ประเมินความเป็นไปได้จากผู้บริหารท้องถิ่น ผู้นำชุมชน และเจ้าหน้าที่สาธารณสุข 110 คน ผลการวิจัยพบว่า ผู้สูงอายุในจังหวัดสมุทรสงครามมีสัดส่วนร้อยละ 27.3 สูงกว่าค่าเฉลี่ยของประเทศ แม้ส่วนใหญ่สามารถช่วยเหลือตนเองได้ แต่ยังประสบปัญหาความเหงา การเข้าถึงบริการสุขภาพ และภาวะทางจิตใจ ขณะเดียวกัน ชุมชนมีศักยภาพด้านการส่งเสริมสุขภาพและความสัมพันธ์ทางสังคม แต่ยังมีข้อจำกัดด้านสิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ และเทคโนโลยี การสังเคราะห์ข้อมูลและความคิดเห็นของผู้เชี่ยวชาญนำไปสู่การพัฒนารูปแบบ “การดูแลสุขภาพผู้สูงอายุโดยการมีส่วนร่วมของชุมชน” ซึ่งประกอบด้วย 5 องค์ประกอบ ได้แก่ (1) กลไกการบริหารจัดการ (2) ระบบบริการตามกลุ่มศักยภาพ (3) การพัฒนาศักยภาพและเครือข่าย (4) การปรับสภาพแวดล้อม และ (5) ระบบสารสนเทศและการสื่อสาร ผลการประเมินพบว่าผู้เชี่ยวชาญมีความเห็นพ้องอยู่ในระดับสูงมาก (ค่าเฉลี่ย 4.40-4.64) และความเป็นไปได้ในการปฏิบัติอยู่ในระดับปานกลางถึงสูง (ค่าเฉลี่ย 3.66-4.06) แสดงให้เห็นว่ารูปแบบดังกล่าวมีความเหมาะสมและสามารถนำไปใช้ได้จริง โดยเน้นความร่วมมือทุกภาคส่วนเพื่อสร้างระบบการดูแลผู้สูงอายุที่ยั่งยืน
Article Details
เอกสารอ้างอิง
สำนักงานสถิติแห่งชาติ. การสำรวจประชากรสูงอายุในประเทศไทย พ.ศ. 2567 ระดับจังหวัด. กรุงเทพฯ: กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม; 2567.
United Nations. World population prospects 2022. Department of Economic and Social Affairs, Population Division; 2023.
World Health Organization. World report on ageing and health. Geneva: WHO; 2015.
กรมกิจการผู้สูงอายุ. แผนผู้สูงอายุแห่งชาติ ฉบับที่ 2 (พ.ศ.2545–2564) ฉบับปรับปรุงครั้งที่ 2 พ.ศ.2561. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์สามลดา; 2018.
ทองใบ ใบโพธิ์. การพัฒนาการมีส่วนร่วมของชุมชนในการส่งเสริมพฤติกรรมการดูแลสุขภาพของผู้สูงอายุในอำเภอฮอด จังหวัดเชียงใหม่. วารสารวิชาการและวิจัยสหวิทยาการ. 2024;4(4):653-678.
ศศิพัฒน์ ยอดเพชร, ภาวนา พัฒนศรี, ธนิกานต์ ศักดาพร. ชุดความรู้การพัฒนาเป็นผู้สูงอายุที่มีศักยภาพ โรงเรียนผู้สูงอายุ. พิมพ์ครั้งที่ 1. นนทบุรี: บริษัทมาตา การพิมพ์ จำกัด; 2017.
Yamane T. Statistics: an introductory analysis. New York: Harper & Row; 1973.
บุญธรรม จิตต์อนันต์. การวิจัยทางสังคมศาสตร์. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยเกษตร ศาสตร์; 2540.
Likert R. The method of constructing an attitude scale. In: Fishbein M, editor. Attitude theory and measurement. New York: Wiley & Son; 1967:90-95.
Cronbach L. Essentials of psychological testing. 3rd ed. New York: Harper and Row; 1970.
Murphy T, Terry R. Adoption of CALL technologies in education: A national Delphi. In: Proceedings of the Forty-Fourth Annual Southern Agricultural Education Research Meeting; 1998:112-123.
Charmaz K. Constructing grounded theory: A practical guide through qualitative analysis. London: SAGE; 2006.
พิทักษ์ ศิริวงศ์. ทฤษฎีฐานราก (Grounded Theory) วิธีวิทยาการวิจัยเพื่อสร้างทฤษฎีในการพัฒนาประเทศ. บรรณสาร มศกท. 2004;9(1):21-23.
ทัศนา บุญทอง, อรพรรณ โตสิงห์, ประภา ยุทธไตรและคณะ. สถานการณ์โรคไม่ติดต่อเรื้อรังของผู้ใหญ่และผู้สูงอายุในชุมชนเมือง เขตกรุงเทพมหานคร. วารสารสภาการพยาบาล. 2567;39(2):163-167.
Upasen R, Saengpanya W, Awae W, Prasitvej P. The influence of resilience and social support on mental health of older adults living in community: a cross-sectional study. BMC Psychology. 2024;12:397.
พนม คลี่ฉายา.การใช้เทคโนโลยีดิจิทัลของผู้สูงอายุและข้อเสนอเพื่อการเสริมสร้าง ภาวะพฤฒิพลังและผลิตภาพของผู้สูงอายุไทย. วารสารนิเทศศาสตร์.2564;39(2):56-78.
สำนักอนามัยผู้สูงอายุ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข. คู่มือแนวทางการอบรมผู้ดูแลผู้สูงอายุ (Caregiver). นนทบุรี: สำนักอนามัยผู้สูงอายุ; 2567.
สำนักงานวิจัยและพัฒนากำลังคนด้านสุขภาพ. Long Term Care การดูแลระยะยาว เพื่อพึ่งพิงอย่าง มีคุณภาพในสังคมไทย. นนทบุรี: สำนักงานวิจัยและพัฒนากำลังคนด้านสุขภาพ; 2563.
อารมณ์ ร่มเย็น. ผลของการพัฒนาศักยภาพผู้ดูแลเพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีของผู้สูงอายุ จังหวัดชุมพร. วารสารมหาจุฬานาครทรรศน์. 2566;10(1):307-320.
บุญทิพย์ สิริธรังศรี และชุติวัฒน์ สุวัตถิพงศ์. ผู้สูงอายุในยุคดิจิทัล: ความท้าทายทางสุขภาพ. วารสารสุขภาพและอาหารเชิงสร้างสรรค์. 2566;1(1):51-63.
อะนุตย์ ปุริสังข์, กำทร ดานา, พัชรมาศ คุณวงศ์, อนุชา ไทยวงศ์. การพัฒนาระบบบริการการดูแลระยะยาวสำหรับผู้สูงอายุในชุมชน ภายใต้บริบทของโรงพยาบาลแห่งหนึ่ง. วารสารโรงพยาบาลมหาสารคาม. 2567;21(ฉบับพิเศษ):108-123.
