ผลของโปรแกรมส่งเสริมความรอบรู้ด้านอาหารต่อพฤติกรรมการบริโภคอาหาร ของกลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูง โรงพยาบาลกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม
คำสำคัญ:
กลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูง, โปรแกรมการส่งเสริมความรอบรู้ด้านอาหาร, พฤติกรรมการบริโภคอาหารบทคัดย่อ
การวิจัยกึ่งทดลองแบบกลุ่มเดียว วัดก่อน-หลังการทดลองครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเปรียบเทียบคะแนนพฤติกรรมการบริโภคอาหารของกลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูงก่อนและหลังเข้าร่วมโปรแกรมการส่งเสริมความรอบรู้ด้านอาหาร กลุ่มตัวอย่างคือผู้ที่มีอายุระหว่าง 35-59 ปี และได้รับการคัดกรองว่าเป็นกลุ่มเสี่ยงต่อการเกิดโรคความดันโลหิตสูง จำนวน 30 คน ที่มารับบริการที่แผนกผู้ป่วยนอก โรงพยาบาลกำแพงแสน จังหวัดนครปฐม โดยการคัดเลือกแบบเฉพาะเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ในการดำเนินการวิจัย คือโปรแกรมการส่งเสริมความรอบรู้ด้านอาหารซึ่งผู้วิจัยได้พัฒนามาจากแนวคิดความรอบรู้ด้านสุขภาพของ นัทบีม ร่วมกับแนวคิดความรอบรู้ด้านอาหารของ ฟิงแลนด์ และคณะ และเครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล คือแบบสอบถามพฤติกรรมการบริโภคอาหาร มีค่าความเชื่อมั่นสัมประสิทธิ์แอลฟาครอนบาค เท่ากับ 0.87 วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนาและสถิติ Paired T-test
ผลการวิจัยในส่วนข้อมูลของกลุ่มตัวอย่าง พบว่า หลังจากกลุ่มตัวอย่างเข้าร่วมโปรแกรมการส่งเสริมความรอบรู้ด้านอาหาร คะแนนเฉลี่ยพฤติกรรมการบริโภคอาหารของกลุ่มตัวอย่าง (=3.49, SD=0.9) ดีขึ้นกว่าก่อนการใช้โปรแกรมการส่งเสริมความรอบรู้ด้านอาหาร (= 2.92, SD= 1.02) (p-value <0.001) งานวิจัยแสดงให้เห็นว่าโปรแกรมการส่งเสริมความรอบรู้ด้านอาหาร ส่งผลให้กลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูงเกิดทักษะและสามารถปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการบริโภคอาหารที่ถูกต้องเหมาะสม จนนำไปสู่การมีภาวะสุขภาพที่ดี พยาบาลและบุคลากรสาธารณสุขอื่น ๆ สามารถนำโปรแกรมการส่งเสริมความรอบรู้ด้านอาหาร ไปปรับใช้ เพื่อป้องกันการเกิดโรคและลดอัตราป่วยโรคความดันโลหิตสูง ในกลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูงในพื้นที่อื่น ๆ ได้
References
กรมควบคุมโรค กองโรคไม่ติดต่อ. (2564). รายงานประจำปี 2563 กองโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. สำนักพิมพ์อักษรกราฟฟิคแอนด์ดีไซน์.
กระทรวงสาธารณสุข. (2565).สรุปข้อมูลผู้ที่เป็นโรคความดันโลหิตสูงในปี 2563-2565. https://hdcservice.moph.go.th/hdc/main/index.php
กฤติยา ชาสุวรรณ, เดชา ทาดี และ ศิริรัตน์ ปานอุทัย. (2564). ปัจจัยทำนายการจัดการตนเองของผู้สูงอายุโรคความดันโลหิตสูง. พยาบาลสาร, 46(2), 251–261.
กองโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค. (2564). รายละเอียดตัวชี้วัดเพื่อกำกับติดตามคุณภาพบริการการดำเนินงานด้านโรคไม่ติดต่อ (โรคเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูง) ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2565. กรมควบคุมโรค.
ขวัญเรือน สุขเพ็ญ และอมรศักดิ์ โพธิ์อ่ำ. (2567). ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกในสตรีอายุ 30–60 ปี เขตโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ้านนาจาน ตำบลหนองกะท้าว อำเภอนครไทย จังหวัดพิษณุโลก. วารสารวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีนอร์ทเทริ์น; 5(2): 47-58.
งานเวชระเบียน โรงพยาบาลกำแพงแสน (2567). รายงานสถิติประจำปีโรงพยาบาลกำแพงแสน.
จารุวรรณ หมั่นมี. (2564). การพัฒนารูปแบบการให้ความรู้ด้านโภชนาการโดยใช้เทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดของผู้ป่วยเบาหวาน. วารสารกรมการแพทย์, 46(1), 53-63.
จินดารัตน์ สมใจนึก และ จอม สุวรรณโณ. (2563). ความสัมพันธ์ระหว่างอายุกับภาวะน้ำหนักเกิน/อ้วนในกลุ่ม
วัยช่วงเปลี่ยนผ่านจากวัยรุ่นตอนปลายสู่วัยผู้ใหญ่ตอนต้น:การเปรียบเทียบความชุกในห้ากลุ่มอายุและสามกลุ่มอายุ. วารสารพยาบาลโรคหัวใจและทรวงอก. 31(1), 142-159.
จุฑามาศ แก้วจันดี, พัชราภรณ์ ไกรนรา,วีระชน หวังสวัสดิ์ และนิชชนันท์ บุญสุข. (2566). ผลของโปรแกรมสร้างเสริมสุขภาพเพื่อป้องกันโรคความดันโลหิตสูงในกลุ่มเสี่ยง. วารสารสาธารณสุขล้านนา, 19(1), 11 - 25. https://he02.tci-thaijo.org/index.php/LPHJ/article/view/261418
ฉัตร์สกุล แมบจันทึก และ ลัฆวี ปิยะบัณฑิตกุล. (2565). ความสัมพันธ์ระหว่างความรอบรู้ทางสุขภาพและปัจจัยส่วนบุคคลกับพฤติกรรมสุขภาพของผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง อำเภอโนนสูง จังหวันครราชสีมา. วารสารร่มพฤกษ์ มหาวิทยาลัยเกริก, 40(1) มกราคม-เมษายน 2565.
ธันย์สิตา ยอดอ่อน และ มุกดา หนุ่ยศรี. (2562). ผลของโปรแกรมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการบริโภคอาหารในผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงที่ควบคุมไม่ได้ อำเภอหนองมะโมง จังหวัดชัยนาท. วารสารวิจัยและพัฒนาระบบสุขภาพ, 13(2), 388-399.
ธเรศ กรัษนัยรวิวงค์. (2566).กรมควบคุมโรคแนะประชาชนวัดความดันโลหิตอย่างสม่ำเสมอ
“รู้เลข รู้เสี่ยง เลี่ยงโรคไม่ติดต่อ”. https://www.prd.go.th/th/content/category /detail/id/9/iid/182186.
รุ่งนภา อาระหัง. (2560). ผลของโปรแกรมการส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพต่อพฤติกรรมการป้องกันโรคความดันโลหิตสูงสาหรับกลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูงที่ชุมชนแห่งหนึ่งในจังหวัดนครปฐม.วารสารแพทย์นาวี, 45(3), 509-526.
วริศรา ปั่นทองหลาง, ปานจิต นามพลกรัง และวินัฐ ดวงแสนจันทร์. (2561). ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อพฤติกรรมสุขภาพของผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงที่ควบคุมไม่ได้. วารสารพยาบาลสงขลานครินทร์, 38(4), 152-165.
สุฑาทิพย์ ใหมคำ. (2566). ผลของโปรแกรมส่งเสริมความรอบรู้ด้านอาหารต่อพฤติกรรมการบริโภคอาหารของกลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูงในชุมชน. [วิทยานิพนธ์พยาบาลศาสตรมหาบัณฑิต], มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
สุธิดา แก้วทา, ภาณุวัฒน์ คาวังสง่า และอรรถเกียรติ กาญจนพิบูลวงศ์. (2563). รายงานสถานการณ์โรค NCDs เบาหวาน ความดันโลหิตสูงและปัจจัยเสี่ยงที่เกี่ยวข้อง พ.ศ. 2562. อักษรกราฟฟิคแอนด์ดีไซน์.
สุนันทา ปกป้อง, ปาหนัน พิชยภิญโญ, สุนีย์ละกา ปั่น และ กรภัทร มยุระสาคร. (2565). ผลของโปรแกรมการปรับเปลี่ยนการรับประทานอาหารต่อรอบเอวและความดันโลหิตในผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงที่อ้วนลงพุง. วารสารวิจัยสุขภาพและการพยาบาล, 38(3), 213-224.
อมรรัตน์ นธะสนธิ์ และสมลักษณ์ เทพสุริยานนท์. (2567). ผลของโปรแกรมส่งเสริมการบริโภคอาหารร่วมกับแอปพลิเคชันอาหารสำหรับผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงต่อพฤติกรรมการบริโภคอาหารของผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูง. วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสุข, 34(2), 97-110.
อาภัสรี บัวประดิษฐ์ และ สุรศักดิ์ เสาแก้ว.(2563). ผลของโปรแกรมพัฒนาการรู้เท่าทันสื่อโฆษณาต่อพฤติกรรมการเลือกบริโภคผลิตภัณฑ์สุขภาพในกลุ่มผู้สูงอายุที่ใช้แอปพลิเคชันไลน์ จังหวัดนครนายก. วารสารเภสัชกรรมไทย, 12(4), 932-942.
Arahung, R., Hoontrakul, S., & Roojanavech, S. (2018). The effects of health literacy enhancement program on hypertensive prevention behavior of pre-hypertension risk group at a community in Nakhon Pathom Province. Royal Thai Navy Medical Journal, 45(3), 509-526. (in Thai)
Chasuwan, K., Tongdee, J., Phanlek, N., & Dissara, W. (2022). Self-management of older persons with hypertension. Journal of Health Research and Innovation, 5(2), 14-27. https://he02.tci-thaijo.org/index.php/jhri/article/view/259881. (in Thai)
Fingland, D., Thompson, C., & Vidgen, H. A. (2021). Measuring food literacy: Progressing the development of an international food literacy survey using a content validity study. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(3), 1141. https://doi.org/10.3390/ijerph18031141
G*Power. https://rid.psu.ac.th/animal/th/assets/document/GPower5-7.pdf
Health Education Division. (2015). Guidelines for promoting health literacy and developing health behaviors in health management subdistrict. http://www.hed.go.th
Ministry of Public Health. (2019). NCD annual_report2019. https://ddc.moph.go.th/uploads/ publish/1035820201005073556.pdf
Nutbeam, D. (2008). The evolving concept of health literacy. Social Science & Medicine, 67(12),2072-2078.
Ruangchai, K., & Uttarachai, A. (2020). Physical activity and food consumption affect to health status in worker at Khlong Luang, Pathum Thani. Research and Development Health System Journal, 13(1), 354-359. (in Thai)
Singtong, T. (2022). Effects of a nutrition literacy promotion program on eating behavior of secondary school students.Master’s thesis, Thammasat university. TU Digital Collections. https://digital.library.tu.ac.th/tu_dc/frontend/Info/item/dc:178272. (in Thai)
Thai Hypertension Society. (2019).Thai Guidelineson the treatment of hypertension 2015 update 2019. http://www.thaihypertension.org.
Thongma, P. (2020). Health literacy and health outcomes in hypertensive patients. Thai Red Cross Nursing Journal, 13(1), 50-62. https://he02.tci-thaijo.org/index.php/trcnj/article/ view/243809/165725. (in Thai)
Visedkaew, K., & Muktabhant, B.(2020). Association between nutrition literacy and the consumption of snacks and sweetened beverages among undergraduate students in the health sciences faculties of Khon Kaen University. Srinagarind Medical Journal, 35(2), 183-192. (in Thai)
World Health Organization. (1998). Health Promoting Glossary. www.who.org.
World Health Organization. (2020). Improving hypertension control in 3 million people:countryexperiences of program development and implementation. Geneva : WHO.
World Health Organization [WHO], 2021 2021 World Health Organization guideline on pharmacological treatment of hypertension: Policy implications for the region of the Americas. https://www.thelancet.com/journals/lanam/article/PIIS2667-193X(22) 00036- 9/fulltext
World Health Organization. (2023). Blood pressure/hypertension. The Global Health Observatory. https://www.who.int/data/gho/indicator-metadata-registry/imr-details/3155
Yod-on, T., & Nuysr, M. (2020). The effects of behavioral modification in food consumption program in uncontrolled hypertension patients, Nongmamong District, Chainat Province. Research and Development Health System Journal, 13 (2), 388-399. https://he02.tci-thaijo.org/index.php/RDHSJ/article/view/255099/173300. (in Thai)
Youngiam, W., & Abdullakasim, P. (2021). Effects of the “I See Right Sodium”program on sodium consumption behavior among university students in Lower Northern Region, Thailand [Doctoral dissertation, Burapha University]. https://digital_collect.lib.buu.ac.th/dcms/files/ 61810007.pdf
Downloads
เผยแพร่แล้ว
How to Cite
ฉบับ
บท
License
Copyright (c) 2025 วารสารนวัตกรรมสุขภาพและความปลอดภัย
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
1. บทความหรือข้อคิดเห็นใด ๆ ที่ปรากฏในวารสารนวัตกรรมสุขภาพและความปลอดภัย ที่เป็นวรรณกรรมของผู้เขียน บรรณาธิการ ไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย
2. บทความที่ได้รับการตีพิมพ์ถือเป็นลิขสิทธิ์ของ วารสารนวัตกรรมสุขภาพและความปลอดภัย
