การศึกษาลักษณะทางคลินิคของโรคมาลาเรียไวแว็กซ์ในจังหวัดกาญจนบุรี

บทคัดย่อ

โรคมาลาเรียเกิดจากการติดเชื้อโปรโตซัวติดต่อสู่คนผ่านการกัดของยุงก้นปล่องที่มีเชื้อ อาการสำคัญ คือ ไข้ หนาวสั่น โรคมาลาเรียไวแว็กซ์ยังเป็นมาลาเรียที่สำคัญในประเทศไทยเนื่องจากพบอุบัติการณ์ได้บ่อยที่สุดซึ่งเป็นชนิดที่ไม่แสดงอาการมาก แต่สามารถเป็นๆหายๆจากเชื้อที่มีระยะหลบพักในตัว และอาจพบได้ในบางรายที่มีภาวะแทรกซ้อนรุนแรงจนถึงขั้นเสียชีวิตการรักษาทำได้โดยการให้ยาต้านมาลาเรีย และป้องกันได้โดยการใช้มาตรการป้องกัน เช่น มุ้ง หรือยาฆ่าแมลง การศึกษานี้ทำขึ้นเพื่อศึกษาลักษณะทางคลินิกของมาลาเรียไวแว็กซ์ในจังหวัดกาญจนบุรี เพื่อเป็นข้อมูลในการพัฒนาการตรวจวินิจฉัย และการรักษาโรคนี้ต่อไป

จากการศึกษาพบว่าลักษณะทางคลินิกของผู้ป่วยชาย และหญิงในจำนวนเท่าๆกัน ผู้ป่วยส่วนใหญ่ไม่มีโรคประจำตัว และอาการแสดงที่พบผู้ป่วยส่วนใหญ่ร้อยละ 97.70 มีอาการไข้ อาการรองลงมาได้แก่อาการหอบเหนื่อยร้อยละ 33.30 และปวดศีรษะร้อยละ 25.60 นอกจากนี้อาจพบอาการอื่นๆได้เล็กน้อย เช่น ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ ตาเหลือง  ผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการ ผลการตรวจความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด (CBC) ส่วนใหญ่พบมีภาวะเกร็ดเลือดต่ำร่วมด้วยและการทำงานของตับ (LFT)  ที่พบมีภาวะตับอักเสบร่วมกับค่าบิลลิรูบินสูงเล็กน้อยปกติ

จากการศึกษาผู้ป่วยที่ติดเชื้อ P.vivaxในจังหวัดกาญจนบุรี พบว่าผู้ป่วยเกิดภาวะแทรกซ้อนได้มากถึง 51.16 %ของจำนวนผู้ป่วยทั้งหมด หรือ 66 รายจาก 129 ราย โดยภาวะแทรกซ้อนที่พบได้บ่อยคือ ความดันโลหิตต่ำ 52 ราย (40.30%)  โลหิตจางจากภาวะเม็ดเลือดแดงแตก 18 ราย (14%) ไตวาย 14 ราย (10.9%) ตับอักเสบ 14 ราย (10.9%) ระบบหายใจล้มเหลว 11 ราย (8.5%) ภาวะเลือดเป็นกรด 12 ราย (9.30%) และพบมีผู้ป่วยเสียชีวิต 1 ราย (0.8%) จากภาวะ mutiorgan failure  จะเห็นได้ว่าเชื้อ P.vivax นั้นก็พบภาวะแทรกซ้อนได้บ่อยเช่นกัน

สำหรับเชื้อ P.vivaxผู้ป่วยทุกคนได้รับการรักษาด้วยสูตรยา Chloroquine ร่วมกับยา primaquine และในรายที่มีภาวะแทรกซ้อนก็จำเป็นต้องได้รับยา artesunate IV ในช่วงแรกของการรักษา อย่างไรก็ตาม แม้ว่าจะพบผู้ป่วยที่มีสภาวะแทรกซ้อนรุนแรงต่างๆ แต่ผลการรักษาผู้ป่วยร้อยละ 99.20 หายเป็นปกติ แสดงถึงผลการรักษาที่มีประสิทธิภาพ

สรุปได้ว่าจังหวัดกาญจนบุรีมีการรักษามาลาเรียที่มีประสิทธิภาพ ผู้ป่วย P.vivax ส่วนใหญ่มีการพยากรณ์โรคที่ดี สอดคล้องกับข้อแนะนำขององค์การอนามัยโลก ที่แนะนำให้ใช้การรักษาแบบผสมผสานที่ใช้ยา artesunate ในการรักษาการติดเชื้อมาลาเรีย P.vivax ที่มีภาวะแทรกซ้อน และแนะนำให้ใช้ primaquine ซึ่งเป็นยาที่หวังผลในการกำจัดเชื้อที่อยุ่ในตับ เพื่อป้องกันการกำเริบของโรค