การประเมินผลการขับเคลื่อนตำบลมหัศจรรย์ 1,000 วัน plus สู่ 2,500 วัน เขตสุขภาพที่ 8
คำสำคัญ:
การประเมินผล, ตำบลมหัศจรรย์ 1,000 วัน Plus สู่ 2,500 วัน, เขตสุขภาพที่ 8บทคัดย่อ
บทคัดย่อ
การศึกษาครั้งนี้เป็นการวิจัยแบบผสมผสาน (Mixed Methods Research) ระหว่างการวิจัยเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินผลการขับเคลื่อนโครงการตำบลมหัศจรรย์ 1,000 วัน Plus สู่ 2,500 วัน ในเขตสุขภาพที่ 8 โดยใช้กรอบแนวคิดการประเมินแบบ CIPP Model ของ Stufflebeam ซึ่งประกอบด้วยการประเมิน 4 ด้าน ได้แก่ บริบท (Context) ปัจจัยนำเข้า (Input) กระบวนการ (Process) และผลผลิต (Product) กลุ่มตัวอย่างเป็นตำบลที่ดำเนินโครงการฯ ในปี 2566 จำนวน 7 แห่ง คัดเลือกด้วยวิธีการแบบเจาะจง (Purposive Sampling) จังหวัดละ 1 ตำบล ดำเนินการเก็บข้อมูลระหว่างเดือนสิงหาคม ถึงเดือนกันยายน พ.ศ. 2567 โดยใช้แบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้าง ซึ่งพัฒนาจากเครื่องมือการประเมินโครงการมหัศจรรย์ 1,000 วันแรกของชีวิตประเทศไทย วิเคราะห์ข้อมูลเชิงปริมาณด้วยสถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ ค่าความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ข้อมูลเชิงคุณภาพใช้การวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis)
ผลการศึกษาพบว่า กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง ร้อยละ 89.29 อายุเฉลี่ย 47.89 ปี (SD = 9.51) จบการศึกษาระดับปริญญาตรีมากที่สุด ร้อยละ 50.00 มีบทบาทหลักในการดำเนินโครงการฯ คือ ครูพี่เลี้ยงเด็กปฐมวัย ร้อยละ 21.43 ผลการประเมินในแต่ละด้าน สรุปได้ดังนี้ 1) ด้านบริบท (Context) การดำเนิน งานได้รับความร่วมมือจากภาคีเครือข่ายหลากหลายภาคส่วนในชุมชน ส่งผลให้เกิดความรู้สึกเป็นเจ้าของและสนับสนุนกลุ่มเป้าหมายอย่างต่อเนื่อง 2) ด้านปัจจัยนำเข้า (Input) มีความพร้อมของบุคลากร วัสดุ อุปกรณ์ และงบประมาณจากหลากหลายแหล่ง สนับสนุนการดำเนินงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ 3) ด้านกระบวนการ (Process) แนวทางการดำเนินงานมีความชัดเจนและสอดคล้องกับนโยบายระดับชาติ อย่างไรก็ตาม ยังมีข้อ จำกัดเรื่องงบประมาณและการติดตามประเมินผลอย่างต่อเนื่อง 4) ด้านผลผลิต (Product) ปัจจัยความสำเร็จสำคัญคือความเข้มแข็งของภาคีเครือข่าย โดยเฉพาะ อสม. ที่สามารถเข้าถึงกลุ่มเป้าหมายได้ดี ส่งผลให้ผลลัพธ์สุขภาพของกลุ่มเป้าหมายในหลายพื้นที่มีแนวโน้มดีขึ้น โดยเฉพาะพัฒนาการของเด็กอายุ 0–5 ปี และการเลี้ยงดูด้วยนมแม่ในช่วง 6 เดือนแรก ผลการประเมินความพึงพอใจต่อการดำเนินงานโดยรวมอยู่ในระดับมากที่สุด (Mean = 4.69, SD = 0.12) ประเด็นที่ได้รับความพึงพอใจสูงสุด คือ ความร่วมมือและการสนับสนุนกันในการปฏิบัติงาน (Mean = 4.89, SD = 0.31) รองลงมาคือภาพรวมการดำเนินงานตำบลมหัศจรรย์ฯ (Mean = 4.82, SD = 0.39) ข้อเสนอแนะ ควรมีการประเมินผลลัพธ์ทางสุขภาพของหญิงตั้งครรภ์และเด็กปฐมวัยในพื้นที่ดำเนินโครงการอย่างต่อเนื่อง พร้อมทั้งถอดบทเรียนความสำเร็จเพื่อพัฒนารูปแบบที่เป็น Best Practice สำหรับการขยายผลในพื้นที่อื่น ๆ และดำเนินการนิเทศ ติดตาม และสนับสนุนอย่างต่อเนื่อง
เอกสารอ้างอิง
Health Data Center. (2567). กลุ่มรายงานมาตรฐาน. สืบค้นเมื่อ 2 ตุลาคม 2567 จากhttps://hdcservice.moph.go.th/hdc/main/index_pk.php
Stufflebeam, D. L. (2000). The CIPP model for evaluation. In Evaluation models: Viewpoints on educational and human services evaluation, 279–317.
กองยุทธศาสตร์และแผนงาน สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. (2561). แผนยุทธศาสตร์ชาติ ระยะ 20 ปี ด้านสาธารณสุข (พ.ศ. 2560-2579). สืบค้นเมื่อ 8 พฤศจิกายน 2567 จาก http://www.spd.moph.go.th
คณะกรรมการนโยบายการพัฒนาเด็กปฐมวัย. (2564). แผนพัฒนาเด็กปฐมวัย พ.ศ.2564-2570 (Vol. 1). บริษัทพริกหวานกราฟฟิค จำกัด.
พิสิษฐ์ บุญถนอม & ปริญญา หรุ่นโพธิ์. (2021). แนวทางการดำเนินงานเพื่อความสำเร็จในการทำงานร่วมกันระหว่างผู้นำชุมชนกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น กรณีศึกษา: องค์การบริหารส่วนตำบลบางสะแก อำเภอบางคนที จังหวัดสมุทรสงคราม. วารสารวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา, 13(2), 249–266.
ยูนิเซฟ ประเทศไทย, กรมอนามัย, & มหาวิทยาลัยมหิดล. (2565). Formative evaluation of the 1000 days programme TH. สืบค้นเมื่อ 11 พฤศจิกายน 2567 จาก http://nscr.nesdb.go.th/wp-content/uploads/2019/10/National-Strategy-Eng-Final-25-OCT-2019.pd
ศูนย์วิจัยและสนับสนุนเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน. (2567). เป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development Goals: SDGs). สืบค้นเมื่อ 25 ตุลาคม 2567 จากhttps://www.sdgmove.com/intro-to-sdgs/
สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2566). การสำรวจสถานการณ์เด็กและสตรีในประเทศไทย พ.ศ.2565. สืบค้นเมื่อ 17 ตุลาคม 2567 จาก https://www.unicef.org/thailand/th/reports/
สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี. (2561). ยุทธศาสตร์ชาติ (พ.ศ.2561-2580). สืบค้นเมื่อ 10 ตุลาคม 2567 จาก https://www.ratchakitcha.soc.go.th
อุดมศักดิ์ แก้วบังเกิด, & กมลกาญจน์ คุ้มชู. (2023). การประเมินโครงการมหัศจรรย์ 1,000 วัน แรกแห่งชีวิต ในสถานีอนามัยเฉลิมพระเกียรติ 60 พรรษานวมินทราชินี เขตสุขภาพที่ 3. Journal of Health Science of Thailand, 32(Supplement 2), S275–S287.

ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารการส่งเสริมสุขภาพและอนามัยสิ่งแวดล้อม ศูนย์อนามัยที 8 อุดรธานี

อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.