การประเมินระบบเฝ้าระวังทางระบาดวิทยา (รายงาน 506 ) โรคสครับไทฟัส ในประเทศไทย

บทคัดย่อ

โรคสครับไทฟัส เป็นโรคติดต่อนำโดยแมลง แพทย์ส่วนใหญ่วินิจฉัยโรคจากอาการซึ่งมีความคล้ายกับหลายโรค และจากสถานการณ์พบว่ามีจำนวนป่วยมากขึ้นตั้งแต่ปี พ.ศ. 2556 เป็นต้นมา จึงมีวัตถุประสงค์ เพื่อทราบขั้นตอนการรายงาน และคุณลักษณะเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพของระบบเฝ้าระวังโรคสครับไทฟัส โดยเลือกโรงพยาบาลในจังหวัดที่มีอัตราป่วยสูงสุดและต่ำสุดของประเทศไทย ได้แก่ แม่ฮ่องสอน ลำพูน ศรีสะเกษ สกลนคร สุโขทัย นครปฐม สุราษฎร์ธานี และสตูล รวม 8 แห่ง ด้วยการทบทวนเวชระเบียนผู้ป่วยนอกและผู้ป่วยใน ที่เข้ารับการรักษาตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม - 31 ธันวาคม 2562 มีอาการและอาการแสดงเข้าได้ตามนิยามโรคสครับไทฟัส เปรียบเทียบกับข้อมูลของผู้ป่วยในระบบรายงานเฝ้าระวังโรคทางระบาดวิทยา 506 (รง.506) ในช่วงเวลาเดียวกัน และดำเนินการสัมภาษณ์แพทย์ พยาบาล และเจ้าหน้าที่ที่รับผิดชอบ รง.506 ผลและวิจารณ์ผลการประเมิน พบว่าค่าความไวของการรายงานโรคอยู่ในเกณฑ์ค่อนข้างต่ำ มีผู้ป่วยในที่มีการเปลี่ยนการวินิจฉัยแต่ไม่ได้มีการเปลี่ยนแปลงในระบบรายงาน ค่าพยากรณ์บวกอยู่ในเกณฑ์ปานกลาง ความทันเวลาของการรายงานโรคใน รง.506 พบว่าอยู่ในเกณฑ์สูง คุณภาพของข้อมูลด้านความครบถ้วนและความถูกต้องอยู่ในเกณฑ์สูง การรายงานโรคที่อยู่ในระบบ รง.506 และในเวชระเบียนมีความสอดคล้องกัน จึงสามารถใช้เป็นตัวแทนได้ สำหรับการประเมินเชิงคุณภาพ พบว่าบุคลากรมีการยอมรับว่าโรคสครับไทฟัสเป็นโรคที่ต้องเฝ้าระวังและต้องรายงานในระบบ รง.506 ซึ่งบุคลากรส่วนใหญ่ทราบถึงนิยามเฝ้าระวังโรค และระบบดังกล่าวมีความยืดหยุ่นและใช้งานง่าย แต่อาจใช้เวลานานเนื่องจากต้องรอผลสรุปเวชระเบียนของแพทย์ บุคลากรสามารถบันทึกข้อมูลแทนกันได้ มีการนำข้อมูลจากการเฝ้าระวังมาใช้เฝ้าระวังและป้องกันควบคุมโรค ควรปรับนิยามผู้ป่วยให้ครอบคลุมผลการตรวจด้วยชุด ทดสอบเร็ว และกำหนดให้รายงานผู้ป่วยทั้งที่ถูกวินิจฉัยในโรคหลักและโรคร่วม เพื่อให้มีความสอดคล้องกับการปฏิบัติงานจริงในโรงพยาบาลและมีความไวเพิ่มขึ้น