การนำความรอบรู้และความรู้ใช้พัฒนางานโรคฝีดาษวานร

ผู้แต่ง

  • ธรรมฤทธิ์ ทัศศรี สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 12 จังหวัดสงขลา
  • วันวิสาข์ กาญจนาภรณ์ สำนักงานป้องกันควบคุมโรคที่ 12 จังหวัดสงขลา

คำสำคัญ:

ความรอบรู้, ความรู้, โรคฝีดาษวานร, เครื่องมือ

บทคัดย่อ

ฝีดาษวานรหรือฝีดาษลิงเป็นโรคที่มีการระบาดซ้ำในหลายประเทศและแนวโน้มมากขึ้น ประเทศไทยจึงมีมาตรการรับมือ
ต่อการระบาดครั้งใหม่นี้แนวคิดความรอบรู้และความรู้สำคัญต่อการรับมือดังกล่าว บทความนี้ช่วยให้มีองค์ความรู้ตั้งแต่อดีต
จนถึงปัจจุบันของความเป็นมาโรคฝีดาษวานร นั่นคือฝีดาษวานรเป็นโรคไม่ได้ติดต่อเฉพาะสัตว์สู่คน แต่ติดต่อจากคนสู่คน และ
เกิดขึ้นได้ในหลายประเทศที่แม้ไม่มีการเดินทางของผู้ติดเชื้อดังกล่าวดังนั้นการนำความรอบรู้ที่เป็นความแตกฉาน รู้จริง รู้ลึกรู้กว้าง
และรู้ถ่องแท้ในรายละเอียดโรคฝีดาษวานร ครอบคลุมตั้งแต่บุคคล ครอบครัวและสังคม ยิ่งปัจจุบันมีเทคโนโลยีทางสื่อหลากหลาย
ให้เลือกและตัดสินใจเพิ่มขึ้น ทำให้จำเป็นต้องรู้จักและเข้าใจความหมายความรอบรู้และเครื่องมือวัดความรอบรู้โรคฝีดาษวานร
ที่ถูกต้อง เพราะความรอบรู้เกี่ยวข้องกับความสามารถของบุคคลที่ช่วยให้มีสุขภาพแข็งแรง ปลอดภัย และบรรลุเป้าหมายในชีวิต
ที่กำหนดไว้นอกจากนี้ความรอบรู้ยังครอบคลุมถึงการมีวิจารณญาณในการคิดและตัดสินใจตลอดจนเข้าถึงและนำข้อมูลที่น่าเชื่อถือ
และถูกต้องหรือข้อเท็จจริงที่ได้รับนั้น ๆ ไปใช้ให้เป็นประโยชน์ในชีวิตจริง การที่จะนำความรอบรู้ไปใช้พัฒนางานโรคฝีดาษวานร
พบว่า เครื่องมือที่ใช้มีทั้งวัดความเข้าใจและการนำไปใช้ซึ่งขั้นสูงสุดของความรอบรู้คือจัดการชีวิตให้มีสุขภาพดีส่วนความรู้
เป็นข้อมูลความจำหรือความเข้าใจเกี่ยวกับโรคฝีดาษวานรซึ่งอาจลืมได้ในบางครั้ง เครื่องมือวัดความรู้โรคฝีดาษวานรจึงไม่ลึกซึ้งและ
ไม่ยุ่งยาก เพราะเป็นเพียงข้อมูลหรือข้อเท็จจริงจากการจดจำ และบางครั้งมีความรู้แต่ไม่สามารถจัดการชีวิตให้มีคุณภาพได้

เอกสารอ้างอิง

Khodakevich L, Jezek Z, Messinger D. Monkeypox virus: ecology and public health significance. Bull World

Health Organ [Internet]. 1988 [เข้าถึงเมื่อ 26 ม.ค. 2568] 1988 [cited 2025 Jan 26]; 66(6):747–52.

Available from: https://www.who.int/bulletin/volumes/66/6/747-752.pdf

Gessain A, Nakoune E, Yazdanpanah Y. Monkeypox. N Engl J Med [Internet]. 2022 [cited 2024 Oct 20];

(19):1783–93. Available from: https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMra2201515

ชะนวนทอง ธนสุกาญจน์. บทเรียนการพัฒนาความรอบรู้ด้านสุขภาพจากนานาชาติ. วารสารสาธารณสุขศาสตร์[อินเทอร์เน็ต].

[เข้าถึงเมื่อ 5 พ.ย. 2567];48(1):1–4. เข้าถึงได้จาก: https://www.jpsmjournal.com

ประเวช ชุ่มเกสรกูลกิจ, ญาณีแสงสง่า, สิริญ จันนันทะ, ดลภัทร ศุภสุข. การประเมินความรอบรู้ด้านสุขภาพในการป้องกันควบคุมโรคและภัยสุขภาพของประชาชน ปี2567. [อินเทอร์เน็ต]. นนทบุรี: หจก.พีเอ็นครีเอชั่น; 2567. เข้าถึงได้จาก:https://www.pncreation.com

มิ่งขวัญ วิชัยดิษฐ, พู่กลิ่น ตรีสุโกศล,อรยา กว้างสุขสถิตย์, นัทยาวรวุทธินนท์, ปุณวิศ สุทธิกุลณเศรษฐ์, ปิ่นนรี ขัตติพัฒนาพงษ์ และคณะ. โรคฝีดาษวานร. วารสารกรมการแพทย์; 2565; 47(3):5–8.

สิทธิชัย ตันติภาสวศิน. โรคฝีดาษลิง. วารสารโรงพยาบาลชลบุรี. 2565; 47(2):97–102.

ชินตาเตชะวิจิจรจารุ.ความรอบรู้ทางสุขภาพ:กุญแจส ำคัญสู่พฤติกรรมสุขภาพและผลลัพธ์สุขภาพที่ดี.วารสารพยาบาลทหารบก 2561;19(ฉบับพิเศษ):1–11.

RintaningrumR. Changesconceptand definitioninliteracy.TEFLIN J[อินเทอร์เน็ต] [Internet].2009[cited 2024 Nov2]; 20(1):1–7. Available from: https://journal.teflin.org

Nutbeam D. From health education to digital health literacy: Building on the past to shape the future. Glob Health Promot [Internet]. 2021 [cited 2024 Nov 23];28(4):51–5. Available from: https://journals.

sagepub.com

ประเวช ชุ่มเกษรกูลกิจ, ญาณีแสงสง่า, สิริญ จันนันทะ, ดลภัทร ศุภสุข. การประเมินความรอบรู้ด้านสุขภาพในการป้องกันควบคุมโรคและภัยสุขภาพของประชาชน ปี2567. [อินเทอร์เน็ต]. นนทบุรี: พีเอ็นครีเอชั่น;2567. เข้าถึงได้จาก:https://www.pncreation.com

Szmuda T, Ali S, Özdemir C. Readability of Online Monkeypox Patient Education Materials. J Clin Transl Res [Internet]. 2022 [cited 2024 Aug 23];8(6):1–5. Available from: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3

Nutbeam D, Lloyd JE. Understanding and responding to health literacy as a social determinant of health. Annu Rev Public Health [Internet]. 2021 [cited 2024 Nov 2];42:159–73. Available from: https://www.annualreviews.org

ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2542. [อินเทอร์เน็ต]. กรุงเทพฯ: นานมีบุ๊คส์พับบลิเคชั่น; 2546. เข้าถึงได้จาก: https://www.royin.go.th

วิชัย วงษ์ใหญ่. “ความรู้”. ใน: สารานุกรมวิชาชีพครู เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู ่หัว เนื่องในโอกาสมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 80 พรรษา. กรุงเทพฯ: ส ำนักงานเลขาธิการคุรุสภา; 2552. หน้า 181. เข้าถึงได้จาก: https://www.ksp.or.th

Cambridge dictionary [Internet]. 2025 [cited 2025 May 14]. Available from: https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/knowledge

บวร ขมชุณศรี, บุญทัน ดอกไทสง. การจัดการความรู้. วารสาร มจร มนุษยศาสตร์ปริทรรศน์. 2562; 5(1):89–102.

กมลวรรณ วรรณข ำ, กฤษณ์ประสิทธิโชค, โรม บัวทอง, ธนรักษ์ผลิพัฒน์, บุษบา ศุภวัฒน์ธนบดี. การศึกษาความรู้ทัศนคติและการปฏิบัติในการป้องกันโรคฝีดาษวานร(Mpox)ของผู้ประกอบอาชีพประเภทผู้ให้บริการนวดเพื่อสุขภาพในกรุงเทพมหานคร. วารสารสถาบันป้องกันควบคุมโรคเขตเมือง. 2568; 8(1):242–58.

Alshahrani NZ, et al. Health workers' knowledge and attitude towards Monkeypox in southwestern Saudi Arabia: A cross-sectional study. J Infect Public Health [Internet]. 2023 [cited 2025 Feb 23]. Available from:https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37366869

รัฐชญา ลองเซง, วัลลยา ธรรมอภิบาล, อินทนิน เสาวรส, ยิ่งวรรณะ. การพัฒนาเครื่องมือวัดความรอบรู้ด้านพฤติกรรมสุขภาพของผู้สูงอายุในจังหวัดสงขลา. วารสารครุพิบูล. 2560; 4(2): 93–111.

ณัฏฐ์กานต์ ปภากิจพงศ์ภัค, สุมาลีเลิศมัลลิการพร, รักวงศ์ ปภากิจพงศ์ภัค. บทบาทพยาบาลในการส่งเสริมความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้สูงอายุในสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคโควิด-19. ศรีนครินทร์เวชสาร [อินเทอร์เน็ต]. 2565 [เข้าถึงเมื่อวันที่ 20 ส.ค. 2567]; 37(6):695–704. เข้าถึงได้จาก: https://www.snru.ac.th

ธณิดา พุ่มท่าอิฐ ดวงเนตร ธรรมกุล ญาดารัตน์ บาลจ่าย. การพัฒนาดัชนีความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้สูงอายุ. วารสารวิจัยสุขภาพและการพยาบาล[อินเทอร์เน็ต].2564[เข้าถึงเมื่อวันที่10 ม.ค.2568];37(3):192-204. เข้าถึงได้จาก:https://www.health-research-journal.com

สุกัญญา สบายสุข กฤษณา ชีวะกุล ภัทรชยา สวัสดิ์วงษ์วินัย ไตรนาทถวัลย์ปราโมทย์ถ่างกระโทก. ความรอบรู้ด้านสุขภาพความร่วมมือในการรับประทานยา และพฤติกรรมการป้องกันการแพร่กระจายเชื้อของผู้ป่วยวัณโรคปอด สถาบันโรคทรวงอก. วารสารควบคุมโรค [อินเทอร์เน็ต]. 2568 [เข้าถึงเมื่อวันที่ 15 ก.ย. 2567]; 51(1):33-44. เข้าถึงได้จาก: https://www.cdcjournal.com

มณีรัศมิ์ พัฒนสมบัติสุข. การตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือวิจัยทางการพยาบาลและสังคมศาสตร์. วารสารเครือข่ายวิทยาลัยพยาบาลและการสาธารณสุขภาคใต้[อินเทอร์เน็ต].2564[เข้าถึงเมื่อวันที่25 พ.ย.2567] ;8(2):329-343. เข้าถึงได้จาก:https://www.south-nursing-journal.com

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

30-12-2025

รูปแบบการอ้างอิง

1.
ทัศศรี ธ, กาญจนาภรณ์ ว. การนำความรอบรู้และความรู้ใช้พัฒนางานโรคฝีดาษวานร. jodpc12sk [อินเทอร์เน็ต]. 30 ธันวาคม 2025 [อ้างถึง 31 ธันวาคม 2025];3(2):98-105. available at: https://he04.tci-thaijo.org/index.php/jodpc12sk/article/view/3203

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความฟื้นวิชา