ผลการรักษาภาวะโลหิตจางโดยให้ธาตุเหล็กในผู้ป่วยไตวายเรื้อรังที่ได้รับการฟอกเลือด ด้วยเครื่องไตเทียม โรงพยาบาลยโสธร

บทคัดย่อ

หลักการและเหตุผล: ภาวะโลหิตจางในโรคไตวายเรื้อรังเป็นปัญหาที่พบบ่อย โดยเฉพาะผู้ป่วยที่ได้รับการฟอกเลือด โดยภาวะ
ดังกล่าวเป็นปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญของอัตราการเจ็บป่วยและเสียชีวิต ภาวะขาดธาตุเหล็กเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้ผู้ป่วยยังคงมี
ภาวะซีดอยู่ถึงแม้จะได้รับยากระตุ้นการสร้างเม็ดเลือดแล้วก็ตามและพบว่าการให้เหล็กทางหลอดเลือดดำสามารถเพิ่มระดับ
ความเข้มข้นเลือด ลดปริมาณยาฉีดกระตุ้นเม็ดเลือดในผู้ป่วยไตวายเรื้อรังที่ฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม อย่างไรก็ตามข้อบ่งชี้
ในการให้เหล็กรวมถึงการบริหารการให้ยายังมีความแตกต่างกันในแต่ละประเทศ การศึกษานี้ได้จัดทำขึ้นเพื่อศึกษาถึงผลของ
การให้ธาตุเหล็กทางเส้นเลือดต่อภาวะซีด ปริมาณของยา กระตุ้นการสร้างเม็ดเลือดและค่าใช้จ่ายในการรักษาในผู้ป่วยไตวาย
เรื้อรังที่ฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม
วัตถุประสงค์: เพื่อศึกษาอัตราการเกิดภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กในผู้ป่วยไตวายเรื้อรังที่ทำการฟอกเลือดอย่าง
สม่ำเสมอในโรงพยาบาลยโสธรและศึกษาดูประสิทธิภาพของวิธีการรักษาภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก ในผู้ป่วยโรคไต
วายเรื้อรังโดยการให้เหล็กทางเส้นเลือด
รูปแบบการศึกษา : การวิจัยในครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงวิเคราะห์แบบไปข้างหน้า จากเหตุไปหาผล (Prospective analytic
studies/ Cohort studies)
วัสดุและวิธีการ: กลุ่มประชากร คือ ผู้ป่วยไตวายเรื้อรังที่ทำการฟอกเลือดในโรงพยาบาลยโสธร ที่มีภาวะโลหิตจางที่รับไว้ใน
คลินิกผู้ป่วยไตเทียม ตั้งแต่วันที่ 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2565 ถึง 31 ตุลาคม พ.ศ. 2565 ศึกษาในรูปแบบการสุ่มตัวอย่างในผู้ป่วย
ไตวายเรื้อรังที่ฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียม จากศูนย์ไตเทียม จะถูกสุ่มแบ่งออกเป็น 2 กลุ่ม คือ 1) กลุ่มที่ต้องการระดับเฟอรี
ตินในเลือด 200-400 นาโนกรัม/มิลลิลิตร และ 2) กลุ่มที่ต้องการระดับระดับเฟอรีตินในเลือด 500-700 นาโนกรัม/มิลลิลิตร
โดยจะมีช่วงเข้าร่วมวิจัยที่ 8 สัปดาห์ โดยในกลุ่มที่ต้องการระดับเฟอรีตินในเลือด 500-700 นาโนกรัม/มิลลิลิตร จะได้รับยา
เหล็กขนาด 100 มิลลิกรัมทุกสัปดาห์เป็นเวลา 6 สัปดาห์ (ขนาดยาทั้งหมด 600 มิลลิกรัม) เพื่อให้มีระดับเฟอรีตินในเลือด
500-700 นาโนกรัม/มิลลิลิตร ก่อนจะเข้าสู่ระยะติดตามการรักษาในขณะที่ในกลุ่มที่ต้องการระดับเฟอรีตินในเลือด 200-400
นาโนกรัม/มิลลิลิตร ซึ่งถือว่าเป็นกลุ่มควบคุมจะไม่ได้รับยาเหล็กเนื่องจากมีระดับเฟอรีตินในเลือด 200-400 นาโนกรัม/
มิลลิลิตร ตั้งแต่ตอนเริ่มต้นเข้าร่วมวิจัย หลังจากนั้นจะมีการติดตามการรักษาทุก 3 เดือน เป็นเวลา 6 เดือน โดยติดตามการ
เปลี่ยนแปลงของระดับธาตุเหล็ก (ระดับ Serum ferritin, Serum iron, Total iron binding capacity (TIBC), Transferrin
saturation) ระดับความเข้มข้นเลือดและปริมาณการให้ยากระตุ้นการสร้างเม็ดเลือด
ผลการศึกษา: ผู้ป่วยจำนวน 588 ราย ได้รับการตรวจเลือดเพื่อคัดกรองก่อนเข้าร่วมงานวิจัย ผู้ป่วยจำนวน 360 ราย ถูกคัด
ออกเนื่องจากไม่เข้าเกณฑ์การวินิจฉัย ผู้ป่วยจำนวน 228 ราย ที่เข้าเกณฑ์ถูกสุ่มเพื่อเข้ากลุ่มการศึกษา โดยมีจำนวน 114 ราย
ที่ถูกสุ่มเข้ากลุ่มที่รักษาระดับเฟอรีตินในเลือดที่ 200-400 นาโนกรัม/มิลลิลิตร และ 114 รายที่ถูกสุ่มเข้ากลุ่มที่รักษาระดับเฟอ
รีตินในเลือดที่ 500-700 นาโนกรัม/มิลลิลิตร โดยข้อมูลพื้นฐานของผู้ป่วยทั้งสองกลุ่มไม่มีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญ ผล
การศึกษาพบว่าระดับความเข้มข้นของเม็ดเลือด ปริมาณเหล็กสะสมในร่างกาย ปริมาณยากระตุ้นเม็ดเลือด ปริมาณยาเหล็กที่
ได้รับที่เวลาเข้าร่วมวิจัยพื้นฐานที่ 3 เดือนและ 6 เดือน มีค่าแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (Hb 9.4±1.4 กรัมต่อเดซิลิตร
ปริมาณยากระตุ้นเม็ดเลือด 7,105.1±2,279.1 ยูนิตต่อสัปดาห์ ในกลุ่มระดับเฟอรีตินในเลือดที่ 200-400 นาโนกรัม/มิลลิลิตร
เทียบกับ Hb 10.0±1.7 กรัมต่อเดซิลิตร ปริมาณยากระตุ้นเม็ดเลือด 6,262.5±2,467.0 ยูนิตต่อสัปดาห์ ในกลุ่มระดับเฟอรีติน
ในเลือดที่ 500-700 นาโนกรัม/มิลลิลิตรที่ช่วงเวลาเข้าร่วมวิจัย) (Hb 8.9±1.3 กรัมต่อเดซิลิตร ปริมาณยากระตุ้นเม็ดเลือด
7,331.2±2,118.1 ยูนิตต่อสัปดาห์ ในกลุ่มระดับเฟอรีตินในเลือดที่ 200-400 นาโนกรัม/มิลลิลิตร เทียบกับ Hb 9.8±1.8 กรัม
ต่อเดซิลิตร ปริมาณยากระตุ้นเม็ดเลือด 6,347.1±2,663.1 ยูนิตต่อสัปดาห์ ในกลุ่มระดับเฟอรีตินในเลือดที่ 500-700 นาโน
กรัม/มิลลิลิตรที่ช่วงเวลาพื้นฐาน) (Hb 9.0±1.3 กรัมต่อเดซิลิตร ปริมาณยาเหล็ก 318.8±78.8 กรัมต่อ 3 เดือน ปริมาณยา กระตุ้นเม็ดเลือด 6,946.6±1,837.1 ยูนิตต่อสัปดาห์ ในกลุ่มระดับเฟอรีตินในเลือดที่ 200-400 นาโนกรัม/มิลลิลิตร เทียบกับ
Hb 9.8±1.6 กรัมต่อเดซิลิตร ปริมาณยาเหล็ก 595.3±216.1 กรัมต่อ 3 เดือน ปริมาณยากระตุ้นเม็ดเลือด 6,587.4±2,956.1
ยูนิตต่อสัปดาห์ ในกลุ่มระดับเฟอรีตินในเลือดที่ 500-700 นาโนกรัม/มิลลิลิตรที่ช่วงเวลา 3 เดือน) (Hb 9.4±1.4 กรัมต่อ
เดซิลิตร ในกลุ่มระดับเฟอรีตินในเลือดที่ 200-400 นาโนกรัม/มิลลิลิตรเทียบกับ Hb 10.1±1.4 กรัมต่อเดซิลิตร ในกลุ่ม
ระดับเฟอรีตินในเลือดที่ 500-700 นาโนกรัม/มิลลิลิตรที่ช่วงเวลา 6 เดือน) แต่อย่างไรก็ตาม เมื่อทำการวิเคราะห์เพื่อดู
เปอร์เซ็นต์การเปลี่ยนแปลงในแต่ละกลุ่มพบว่าไม่มีความแตกต่างกันของการเปลี่ยนแปลงอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ 3 เดือน
หลังให้ยา (Hb 2.8±13.0% เปรียบเทียบกับ Hb 1.6±15.1%, P=0.625, ปริมาณยากระตุ้นเม็ดเลือด -1.9±16% เปรียบเทียบ
กับ 8.1±30.4%, p=0.099 ) สรุปการให้เหล็กทางหลอดเลือดเพื่อรักษาระดับเฟอรีตินที่ 200-400 นาโนกรัม/มิลลิลิตรและ
500-700 นาโนกรัม/มิลลิลิตร สามารถรักษาระดับความเข้มข้นของเลือด ปริมาณยาฉีดกระตุ้นเม็ดเลือดไม่แตกต่างกัน ในขณะ
ที่กลุ่มที่ได้ยาเหล็กทางหลอดเลือดเพื่อรักษาระดับเฟอรีตินที่ 200-400 นาโนกรัม/มิลลิลิตร จะได้รับยาเหล็กเฉลี่ยประมาณ
100 มิลลิกรัมต่อเดือน ในขณะที่กลุ่มที่ได้รับยาเหล็กทางหลอดเลือดเพื่อรักษาระดับเฟอรีตินที่ 500-700 นาโนกรัม/มิลลิลิตร
จะได้รับยาเหล็กเฉลี่ยประมาณ 200 มิลลิกรัมต่อเดือน ทำให้เชื่อว่าในผู้ป่วยที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียมน่าจะต้องมี
การให้เหล็กแบบต่อเนื่องเพื่อคงระดับความเข้มข้นของเลือดและระดับเหล็กสะสมในเลือด โดยจากข้อมูลของงานวิจัยนี้ผู้ป่วย
ควรจะได้รับยาเหล็กทางหลอดเลือดอย่างน้อยเดือนละ 100 มิลลิกรัม
สรุปผลการศึกษา: จากการศึกษาทำให้เชื่อว่าในผู้ป่วยที่ได้รับการฟอกเลือดด้วยเครื่องไตเทียมน่าจะต้องมีการให้เหล็ก
แบบต่อเนื่องเพื่อคงระดับความเข้มข้นของเลือดและระดับเหล็กสะสมในเลือด โดยจากข้อมูลของงานวิจัยนี้ผู้ป่วยควรจะได้รับ
ยาเหล็กทางหลอดเลือดอย่างน้อยเดือนละ 100 มิลลิกรัม
คำสำคัญ: การขาดธาตุเหล็ก, โรคโลหิตจาง, ปริมาณ Erythropoietin, เฟอร์ริติน, ความอิ่มตัวของทรานเฟอร์ริน, ฟอกเลือด