ความชุกและปัจจัยเสี่ยงต่อการพลัดตกหกล้มในผู้สูงอายุที่เข้ารับบริการในคลินิกโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง โรงพยาบาลทรายมูล

บทคัดย่อ

หลักการและเหตุผล: การหกล้มเป็นปัญหาสุขภาพที่สำคัญในผู้สูงอายุ ทำให้เกิดการบาดเจ็บที่รุนแรงและส่งผลต่อสุขภาพผู้สูงอายุ ครอบครัวและสังคม เป็นสาเหตุของการเสียชีวิตในผู้สูงอายุ การประเมินปัจจัยเสี่ยงต่อการหกล้มจะเป็นการเตรียมความพร้อมในการดูแลและวางแผนในการป้องกันการหกล้มในผู้สูงอายุโรคเรื้อรังให้เหมาะสมกับบริบทสังคมของผู้สูงอายุได้

วัตถุประสงค์:  เพื่อศึกษาความชุกของการพลัดตกหกล้มและวิเคราะห์ปัจจัยเสี่ยงที่มีความสัมพันธ์กับการพลัดตกหกล้มในผู้สูงอายุที่เข้ารับบริการในคลินิกโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง โรงพยาบาลทรายมูล จังหวัดยโสธร

วิธีการวิจัย: การวิจัยนี้เป็นการศึกษาเชิงพรรณนาแบบภาคตัดขวาง (Cross-sectional Descriptive Study) โดยศึกษาผู้สูงอายุ (อายุ 60 ปีขึ้นไป) ที่เข้ารับบริการในคลินิกโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง โรงพยาบาลทรายมูล จำนวน 300 คน ระหว่างวันที่ 1 พฤศจิกายน พ.ศ. 2567 ถึง 30 มิถุนายน พ.ศ. 2568 โดยศึกษาปัจจัยที่เกี่ยวข้อง เช่น ข้อมูลส่วนบุคคล ประวัติการพลัดตกหกล้ม การใช้ยา และข้อมูลด้านสิ่งแวดล้อม เครื่องมือที่ใช้ประกอบด้วย แบบสอบถามข้อมูลทั่วไป แบบประเมินความเสี่ยงต่อการพลัดตกหกล้มในผู้สูงอายุไทยในชุมชน (Thai Fall Risk Assessment Test; Thai-FRAT) และแบบทดสอบความสามารถในการทรงตัว (Time Up and Go Test; TUGT) วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนาสำหรับข้อมูลทั่วไปและสถิติการถดถอยโลจิสติกส์แบบทวิ (Binary Logistic Regression) เพื่อวิเคราะห์ปัจจัยเสี่ยงต่อการพลัดตกหกล้ม นำเสนอผลเป็นค่าอัตราส่วนออดส์ที่ปรับแล้ว (Adjusted Odds Ratio) พร้อมช่วงความเชื่อมั่น 95% กำหนดระดับนัยสำคัญทางสถิติที่ p-value < 0.05

ผลการวิจัย: ผู้สูงอายุมีประวัติการพลัดตกหกล้มร้อยละ 18.7 ส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง (58.7%) มีอายุเฉลี่ย 67 ปี การประเมินความเสี่ยงด้วย Thai-FRAT พบผู้มีความเสี่ยงร้อยละ 52.3 และด้วย TUGT พบร้อยละ 55.7 ปัจจัยเสี่ยงที่มีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ เพศหญิง (Adj.OR=2.3, 95% CI=1.2-4.4, p=0.012) ระดับความดันโลหิตสูงกว่าปกติ (Adj.OR=2.1, 95% CI=1.1-4.0, p=0.025) การเดินในบ้านโดยใส่ถุงเท้า (Adj.OR=2.8, 95% CI=1.3-6.2, p=0.011) และลักษณะพื้นในตัวบ้านเป็นพื้นไม้เป็นปัจจัยป้องกัน (Adj.OR=0.4, 95% CI=0.2-0.8, p=0.018) แบบจำลองสามารถทำนายโอกาสเกิดการพลัดตกหกล้มได้ร้อยละ 28.5 (Nagelkerke R² = 0.285)

สรุป: ผู้สูงอายุโรคเรื้อรังมีความชุกการพลัดตกหกล้มร้อยละ 18.7 ปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญ ได้แก่ เพศหญิง ความดันโลหิตสูง และการใส่ถุงเท้าเดินในบ้าน ในขณะที่พื้นไม้เป็นปัจจัยป้องกัน ผลการศึกษาสามารถนำไปใช้ในการพัฒนาแนวทางป้องกันการพลัดตกหกล้มในผู้สูงอายุอย่างมีประสิทธิภาพ

คำสำคัญ: การพลัดตกหกล้ม, ผู้สูงอายุ, โรคไม่ติดต่อเรื้อรัง, ปัจจัยเสี่ยง, Thai-FRAT, Time Up and Go Test