พัฒนารูปแบบการดูแลหญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กที่คลินิกฝากครรภ์ แผนกผู้ป่วยนอก โรงพยาบาลยโสธร

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยและพัฒนา มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาและศึกษาผลลัพท์รูปแบบการดูแลหญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กที่คลินิกฝากครรภ์ แผนกผู้ป่วยนอก โรงพยาบาลยโสธร ดำเนินการระหว่างวันที่ 1 เมษายน - 31 สิงหาคม 2566 กลุ่มตัวอย่างคือหญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กที่มารับบริการที่คลินิกฝากครรภ์ จำนวน 45 คน คัดเลือกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) ดำเนินการวิจัยเป็น 4 ระยะ คือ ระยะที่ 1 วิเคราะห์สถานการณ์และข้อมูล ระยะที่ 2 พัฒนารูปแบบการดูแลหญิงตั้งครรภ์ ระยะที่ 3 นำรูปแบบที่พัฒนาขึ้นไปใช้กับกลุ่มตัวอย่าง ระยะที่ 4 เป็นการประเมินผลลัพท์ที่เกิดขึ้น เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ประกอบด้วย 1) เครื่องมือที่ใช้ดำเนินการวิจัย ได้แก่ แผนการสอน สื่อนำเสนอภาพนิ่งและแอปพลิเคชัน Line Official Account “เลือดข้น คนไม่จาง” 2) เครื่องมือเก็บรวบรวมข้อมูล ได้แก่ แบบบันทึกข้อมูลทั่วไป แบบทดสอบความรู้ ซึ่งการตรวจสอบความตรงตามเนื้อหา CVI เท่ากับ 1 ทดสอบความเชื่อมั่นด้วย KR-21 ได้ค่าความเชื่อมั่น 0.71 และแบบประเมินความพึงพอใจต่อการให้ความรู้และการแจ้งเตือนของแอปพลิเคชัน Line Official Account “เลือดข้น คนไม่จาง” วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนาและเปรียบเทียบความแตกต่างโดยใช้สถิติ pair t-test

ผลการวิจัยพบว่า 1) รูปแบบการดูแลประกอบด้วยชุดแผนการสอน สื่อนำเสนอภาพนิ่งและแอปพลิเคชัน Line Official Account “เลือดข้น คนไม่จาง” 2) กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่อายุระหว่าง 21-30 ปี (ร้อยละ 64.45) ส่วนใหญ่เป็นการตั้งครรภ์ครั้งที่ 2 (ร้อยละ 46.67) อายุครรภ์เฉลี่ย 14.56 สัปดาห์ คะแนนความรู้ด้านภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กก่อนการให้ความรู้มีคะแนนเฉลี่ย 2.53 (S.D.=0.97) หลังให้ความรู้มีคะแนนเฉลี่ย 3.58 (S.D.=0.66) แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.05)  ด้านการรับประทานอาหารเพื่อลดภาวะโลหิตจาง ก่อนการให้ความรู้มีคะแนนเฉลี่ย 5.60 (S.D.=1.80) หลังให้ความรู้มีคะแนนเฉลี่ย 7.36 (S.D.=1.8) แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.05) ด้านการรับประทานยาเม็ดเสริมธาตุเหล็ก ก่อนการให้ความรู้มีคะแนนเฉลี่ย 8.24 (S.D.=2.3) หลังให้ความรู้มีคะแนนเฉลี่ย 10.62 (S.D.=1.80) แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.05)  ส่วนด้านการป้องกันภาวะแทรกซ้อนขณะตั้งครรภ์ ก่อนการให้ความรู้มีคะแนนเฉลี่ย 2.56 (S.D=0.66) หลังให้ความรู้มีคะแนนเฉลี่ย 2.67 (S.D.= 0.52) ไม่แตกต่างกัน สำหรับคะแนนความรู้โดยรวมก่อนการให้ความรู้มีคะแนนเฉลี่ย 18.91 (S.D.= 4.16) หลังให้ความรู้มีคะแนนเฉลี่ย 24.11 (S.D.=3.51) แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<.05) ระดับความเข้มข้นของเลือด ก่อนให้ความรู้เฉลี่ยร้อยละ 30.67 หลังให้ความรู้เฉลี่ยร้อยละ 33.61 แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p <.05) ความพึงพอใจต่อแอปพลิเคชันไลน์ แยกรายด้าน สูงสุดคือด้านการนำไปใช้ประโยชน์ เฉลี่ย 4.89 (S.D.=0.32) รองลงมาคือด้านข้อมูล/เนื้อหา เฉลี่ย 4.79 (S.D.=0.41) ด้านที่ต่ำสุดคือด้านรูปแบบ เฉลี่ย 4.77 (S.D.= 0.42) เมื่อวิเคราะห์รายข้อพบว่าข้อที่มีคะแนนสูงสุดคือภาษาเข้าใจง่าย กระชับ อธิบายข้อมูลได้ชัดเจน เฉลี่ย 4.89 (S.D.= 0.32) และช่วยกระตุ้นเตือนการรับประทานยาและอาหารได้ เฉลี่ย 4.89 (S.D.= 0.32) รองลงมาคือ ข้อมูล/เนื้อหามีความน่าสนใจ เฉลี่ย 4.87(S.D.=0.34) ข้อที่มีคะแนนต่ำสุดคือข้อมูลที่นำเสนอครบถ้วนตรงกับความต้องการ เฉลี่ย 4.60 (S.D.=0.58) ความพึงพอใจในภาพรวมทุกข้อ มีระดับความพึงพอใจมากที่สุด เฉลี่ย 4.87 (S.D.=0.34)

สรุป ผลการพัฒนารูปแบบการดูแลหญิงตั้งครรภ์ที่มีภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก เกิดผลลัพท์ที่ดีทำให้มีความรู้และการปฏิบัติที่ถูกต้องเหมาะสม ทำให้ระดับความเข้มข้นของเลือดสูงขึ้น