Development of Health Literacy Model by the Three Docter Policy for Preventing Cardiovascular and Cerebrovascular Diseases among High Risk Population in Primary Health Care Network: Yasothon Province
Keywords:
Knowledge, Three Doctors Policy, Risk Groups for Ischemic Heart Disease and StrokeAbstract
Background: Ischemic heart disease (IHD) and stroke are significant health concerns, and the trend shows an increasing number of people at risk and suffering from non-communicable diseases (NCDs). Enhancing health literacy for disease prevention can help at-risk groups recognize symptoms, thereby increasing access to care and reducing rates of disability and mortality.
Objective: To develop and evaluate the effectiveness of a health literacy enhancement model, utilizing the “Three Doctors Policy” (Sam Mor Policy), for the prevention of ischemic heart disease and stroke among at-risk populations.
Methodology: A Research and Development (R&D) design was employed over a period of 10 months. The sample group consisted of 35 primary healthcare personnel (Doctor 1st), 21 secondary and tertiary healthcare personnel (Doctors 2nd and 3rd), totaling 56 personnel, and 70 at-risk individuals. Research instruments included quantitative questionnaires, clinical outcome assessments, and qualitative interviews. Data analysis involved the use of descriptive statistics and content analysis.
Results: The model of enhancing health literacy through the three-doctor policy to prevent ischemic heart disease and stroke among at-risk individuals consists of the following steps. Strengthening knowledge and well-roundedness. Home visit ideas for the 1st doctor, Step 2: Develop the 2nd doctor in following up on home visits using the 5A's guideline. Step 3: The 1st doctor and 2nd doctor conduct home visits using the 5A's concept and telemedicine system by the 3rd doctor to enhance knowledge and expertise in at-risk groups. Step 4: Study the results of the implementation according to the model. The results of the development showed that the average score of the 1st doctor was high in awareness, knowledge, and ability to visit the home at all stages after the reinforcement, which was statistically significantly higher than before the reinforcement. 5A’s in the risk group, there is an average score of knowledge and awareness of the warning signs of the disease. Self-management behaviors were statistically significantly higher than before development at the level (p < .05), and clinical outcomes such as weight, body mass index, blood glucose level, and upper blood pressure levels after the development of the pattern were statistically significantly better (T=2.39,T=7.0,T=13.55,T=3.04) except for the waist circumference of both men and women.
Conclusions and Recommendations: The model should be implemented in at-risk groups to enhance health care literacy. Knowledge of self-care and protection from ischemic heart disease and stroke. Increase access to timely treatment.
References
World Health Organization. Cardiovascular diseases (CVDs) [Internet]. 2025 [Cited 2025 Aug 12]. Available from: https://www.who.int/news-room/Fact-sheets/detail/Cardiovascular-diseases-(cvds)
กองยุทธศาสตร์และแผนงาน สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. สถิติสาธารณสุข พ.ศ. 2563 [อินเตอร์เน็ต]. 2563 [เข้าถึงเมื่อ 5 ตุลาคม 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://spd.moph.go.th/wp-content/uploads/2022/11/Hstatistics2563.pdf
กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. รายงานประจำปี 2565 NCDs. กรุงเทพฯ: อักษรกราฟฟิกแอนด์ดีไชน์; 2565.
สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดยโสธร. สถิติการให้บริการ ประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2566. ยโสธร; 2566.
กรมอนามัย. กรมอนามัย ผนึกกำลัง 8 องค์กรพัฒนายกระดับ ขับเคลื่อนสังคมไทยรอบรู้ด้านสุขภาพ [อินเตอร์เน็ต]. 2561 [เข้าถึงเมื่อ 5 ตุลาคม 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://anamai.moph.go.th/th/news-anamai/13342
Hfocus เจาะลึกระบบสุขภาพ. เดินหน้า “คนไทยทุกครอบครัว มีหมอประจำตัว 3 คน” ล่าสุด 9.6 ล้านครอบครัวรู้จักหมอประจำตัว [อินเตอร์เน็ต].2564 [เข้าถึงเมื่อ 12 สิงหาคม 2568]. เข้าถึงได้จาก: https://www.hfocus.org/content/2021/03/21273
Nutbeam D. The evolving concept of health literacy. Soc Sci Med 2008; 67(12): 2072–8. doi: 10.1016/j.socscimed.2008.09.050. PubMed PMID: 18952344.
Whitlock EP, Orleans CT, Pender N, Allan J. Evaluating primary care behavioral counseling interventions: an evidence-based approach. Am J Prev Med 2002; 22(4): 267-84. doi: 10.1016/s0749-3797(02)00415-4. PubMed PMID: 11988383.
Glasgow RE, Emont S, Miller DC. Assessing delivery of the five 'As' for patient-centered counseling. Health Promot Int 2006; 21(3): 245-55. doi: 10.1093/heapro/dal017. PubMed PMID: 16751630.
Krejcie RV, Morgan DW. Determining sample size for research activities. Educ Psychol Meas 1970; 30(3): 607-10. doi: 10.1177/001316447003000308.
สํานักโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. คู่มือการประเมินโอกาสเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด สำหรับอาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.). กรุงเทพฯ: สำนักงานกิจการโรงพิมพ์องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก; 2559.
สำนักโรคไม่ติดต่อ กรมควบคุมโรค กระทรวงสาธารณสุข. แนวทางการประเมินโอกาสเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด (Guidelines for Assessment of Cardiovascular Risk). กรุงเทพฯ: สำนักงานกิจการโรงพิมพ์องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก; 2560.
งานส่งเสริมสุขภาพ กลุ่มงานเวชกรรมสังคม. สถิติการให้บริการ (HDC). ยโสธร: โรงพยาบาลยโสธร; 2567.
รณภพ เกตุทอง. การประเมินผลการดำเนินงานตามนโยบายทีมหมอประจำตัว 3 คน ในการดูแลกลุ่มเปราะบางของจังหวัดอุตรดิตถ์. วารสารอนามัยสิ่งแวดล้อมและสุขภาพชุมชน มกราคม-กุมภาพันธ์ 2567; 9(1): 638-49.
สันติ ทวยมีฤทธิ์. การพัฒนากระบวนการบริหารยุทธศาสตร์สุขภาพ จังหวัดนครราชสีมา. วารสารศูนย์อนามัยที่ 9: วารสารส่งเสริมสุขภาพและอนามัยสิ่งแวดล้อม มกราคม-เมษายน 2563; 14(33): 52-70.
สำนักบริหารการสาธารณสุข สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข. แนวทางการดำเนินงานคลินิกหมอครอบครัวสำหรับหน่วยบริการ. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย; 2559.
พรเจริญ บัวพุ่ม, สมทรง มณีรอด, เพ็ญศรี รอดพรม. การพัฒนาหลักสูตรการฝึกอบรมอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านในการเยี่ยมบ้าน แบบเสริมพลังอำนาจเพื่อการดูแลผู้สูงอายุที่ป่วยด้วยโรคเรื้อรัง. วารสารวิจัยสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยขอนแก่น กันยายน-ธันวาคม 2557; 7(3): 60-7.
สายฝน เติบสูงเนิน, ปิยธิดา คูหิรัญญรัตน์. การรับรู้อาการเตือนของโรคหลอดเลือดสมองในผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลบ่อทอง อำเภอปากช่อง จังหวัดนครราชสีมา. ศรีนครินทร์เวชสาร กันยายน-ตุลาคม 2560; 32(5): 482-90.
ศิรินทรา ด้วงใส, ทิพมาส ชิณวงศ์. ผลของโปรแกรมสนับสนุนการจัดการตนเองแบบ 5 เอ ต่อพฤติกรรมการจัดการตนเองในผู้ป่วยความดันโลหิตสูงที่ควบคุมไม่ได้. วารสารพยาบาลสงขลานครินทร์ ตุลาคม-ธันวาคม 2564; 41(4): 74-85.
ฉัตรชัย สมานมิตร, อุไรรัชต์ บุญแท้, นงณภัทร รุ่งเนย. รูปแบบการพัฒนาความฉลาดทางสุขภาพในการป้องกันโรคหลอดเลือดสมองของผู้ป่วยกลุ่มเสี่ยงสูงในหน่วยบริการปฐมภูมิ จังหวัดเพชรบุรี. วารสารแพทย์เขต 4-5 กรกฎาคม-กันยายน 2563; 39(3): 344-63.
วันวิสา ยะเกี๋ยงงำ, ณิชารีย์ ใจคำวัง, พงษ์ศักดิ์ อันมอย. ความรอบรู้และพฤติกรรมการสร้างเสริมสุขภาพของผู้สูงอายุ กลุ่มเสี่ยงโรคความดันโลหิตสูง ตําบลทุ่งกระเชาะ อําเภอบ้านตาก จังหวัดตาก. วารสารวิชาการ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุตรดิตถ์ กรกฎาคม-ธันวาคม 2563; 15(2): 97-116.
รัฐกานต์ ขำเขียว, ชนิดา มัททวางกูร. การรับรู้อาการเตือนของโรคหลอดเลือดสมอง พฤติกรรมการควบคุมระดับความดันโลหิต และแรงสนับสนุนจากครอบครัว ระหว่างผู้ป่วยความดันโลหิตสูงที่ควบคุมได้และไม่ได้ ในพื้นที่รับผิดชอบของโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลวัดบางไกรในจังหวัดนนทบุรี. วารสารควบคุมโรค เมษายน-มิถุนายน 2561; 44(2): 130-44.
กาญจนา จิตติพร, นนทัช อนุศักดิกุล, ภูมิพัฒน์ หิมะพรม, ธนพัฒน์ โสดจำปา, สิทธิชัย วชิราศรีศิริกุล, มันทนา วาดไธสง. ผลของบุหรี่ต่อการทำงานเซลล์เยื่อบุหลอดเลือดและหลอดเลือดแดงแข็งในอาสาสมัครไทย. จุฬาลงกรณ์เวชสาร พฤศจิกายน-ธันวาคม 2561; 62(6): 1013-22
Pennlert J. Recurrent stroke. Risk factors, prevention and prognosis [Internet]. 2014 [Cited 2024 Jun 30]. Available from: https://www.riksstroke.org/wp-content/uploads/2014/02/Recurrent-stroke.-Risk-factors-prevention-and-prognosis.pdf
Downloads
Published
Versions
- 2025-12-01 (2)
- 2025-12-01 (1)
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 YASOTHON MEDICAL JOURNAL
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของยโสธรเวชสาร
